Eind augustus vond een bijzondere proeverij plaats. Weingut Wagner-Stempel presenteerde op hun prachtige wijngoed in Siefersheim (Rheinhessen) 20 jaargangen van hun beroemdste Grosses Gewächs: Heerkretz Riesling GG. De wijnen stonden er geweldig bij en bewezen dat het gaat om een ware grand cru van de Duitse wijnbouw.
Eens te meer, zou ik meteen erachteraan willen zeggen, want Heerkretz Riesling GG is natuurlijk geen onbekende en al jaren zeer gelauwerd. Ook door mij. Ik heb eerlijk gezegd een persoonlijke band met de familie Wagner en hun beste wijngaard. Dat eerste omdat Daniel en Cathrin niet alleen heel gedreven en intelligente mensen zijn, maar bovenal ook warme persoonlijkheden, met bewonderenswaardige bescheidenheid. Nog voordat ik over wijn ging schrijven, heb ik vele malen op het wijngoed geproefd en overnacht. Dat tweede omdat Heerkretz niet alleen grote wijnen voortbrengt, maar ook een indrukwekkende en heel bijzondere plek is.
Dat merkte ik vooral toen ik 10 jaar terug met mijn gezin en mijn ouders bij Wagner-Stempel op bezoek ging, als eerste stop van de zomervakantie. We sliepen in het fijne Gästehaus en aten op het terras van de helaas verdwenen Wöllsteiner Weinstube een dorp verderop, terwijl onze kinderen speelden met die van Daniel en Cathrin. Daarvoor had Daniel ons met zijn busje mee de Heerkretz op genomen. Eigenlijk moet je dan zeggen, mee de Horn bei Siefersheim op, want zo heet de heuvel op wiens zuidflank de Lage Heerkretz ligt. Een deel is natuurreservaat, met kenmerkend struikheidelandschap en zeldzame bloemen als de bokkenorchis en de Boheemse geelster. Mijn vader de bioloog was helemaal verrukt. Ik keek natuurlijk vooral over de rotsrand, naar de druivenplanten van de Heerkretz. En genoot van de Riesling die Daniel had meegebracht.
Heerkretz ligt dus op de flanken van de Horn, een heuvel in wat met Duits gevoel voor drama de Rheinhessische Schweiz wordt genoemd. Hoogste punt is 270 meter en de wijngaard daalt af naar ± 160 meter, met als grens de L409 van Wonsheim naar Neu-Bamberg. De wijngaard ligt dus vrij hoog en het landschap is open, waardoor de wind vrij spel heeft. Een koel lokaal klimaat dus, dat wordt gecompenseerd door de expositie van Heerkretz op het zuiden. Én door de geologie en bodems. De Horn en dus ook het basisgesteente van Heerkretz bestaat uit ryoliet, een vulkanisch stollingsgesteente. Hier en daar kom je banden van melafier, een andere vulkanisch stollingsgesteente, en kalksteen tegen. De bodems op ryoliet, dat ook nog wel kwartsporfier wordt genoemd, bestaan uit zanderige leem en wat klei met veel stenen. Ze zijn arm en warmen snel op, waardoor riesling de kans krijgt tóch goed rijp te worden. Zij het langzaam. In deze tijden van klimaatopwarming start de oogst weliswaar steeds vaker al eind september maar deze is nooit voor oktober klaar. Gemiddeld over de afgelopen 20 jaren start men in de eerste week van oktober en duurt de oogst dan twee à drie weken.
Die koelte van zijn terroir en de langzame rijping van de druiven, proef je duidelijk in Heerkretz Riesling GG. Zelfs in warme, vroege jaren komt de wijn niet weeïg of breed over; er is altijd frisheid, fraai aroma en dus ook spanning. Want er zijn altijd genoeg zuren. Uiteraard draagt wat minder restsuiker in dat soort jaren extra bij aan een fris en spannend smaakprofiel, zoals 2017, 2018 en 2020 bewijzen. Dat is sowieso eigenlijk de enige merkbare verandering in de wijnstijl; Heerkretz is gemiddeld iets droger geworden, zoals vele Grosse Gewächse, zeker in Rheinhessen.
Daniel is evenwel niet van het dogmatisch nastreven van een duidelijk smaakprofiel; het wijnkarakter laat hij heel duidelijk afhangen van de jaargang, met zijn eigen klimatologische verloop en de daarmee verbonden ontwikkeling van de planten en rijping van de druiven. Dit werd goed duidelijk tijdens de proeverij van de 20 jaargangen, van 2002 t/m 2021. Dat komt natuurlijk doordat Daniel nauwelijks ingrijpt, laat staan manipuleert tijdens het wijnmaken. Hijzelf noemt het simpel. De druiven worden (meestal) direct en op lage druk geperst –alleen in koele jaren krijgen de druiven 24 uur koele inweking– en de gistingen zijn spontaan. De wijn wordt gevinifieerd en opgevoed in RVS, Stückfaß (1200 liter) en Halbstückfaß (600 liter) van Duits eikenhout. Hij krijgt wat sulfiet (tot 60 mg/l) en blijft tot mei van het jaar na de oogst op de volle gisten. Na assemblage van tot 15 verschillende vaten en een filtering, wordt de wijn in juni gebotteld. Niets bijzonders, met als resultaat een héél bijzondere wijn.
Het is verleidelijk nu een soort typeschets van Heerkretz Riesling GG te willen maken, met kenmerkende aroma’s en smaken. Maar de wijn laat zich niet vangen op zo’n manier. Leest u gewoon mijn proefnotities, zou ik willen vragen. Daarin zal wel een zekere rode draad naar voren komen. Ondanks de opmerkelijke (en eerlijke) jaargangsverschillen. Wat er zeker uit blijkt: Heerkretz Riesling GG van Wagner-Stempel is een van Duitsland’s beste, mooiste en meest bijzondere grands crus. Een waar Grosses Gewächs.
Proefnotities Heerkretz Riesling Grosses Gewächs
Lees hier een uitleg over proefnotities en vaststelling van de score van een wijn.
Wagner-Stempel Riesling Heerkretz GG 2002: 16 pnt
ontwikkeld, lijnolie, gekonfijt geel fruit, honing, thee en nougat; zacht, romig, goed intens nog, lang
oogstdata: 09.10 – 30.10.2002 alcohol: 12,5% zuren: 9,5 g/l restsuiker: 7,7 g/l
Wagner-Stempel Riesling Heerkretz GG 2003: 16,5 pnt
opmerkelijk fris, gekonfijt citrusfruit, kruidige bloemen, getypeerd; rond en romig, milde zuren, echt 2003 maar goed
oogstdata: 03.10 – 24.10.2003 alcohol: 13% zuren: 5,7 g/l restsuiker: 7,4 g/l
Wagner-Stempel Riesling Heerkretz GG 2004: 17 pnt
mooi, fijn gerijpte Riesling, zoet geel fruit, nougat, kruiden; heel mooi zoetzuur, fijn romig, zuren, lang en vitaal
oogstdata: 22.10 – 16.11.2004 alcohol: 12,5% zuren: 8,5 g/l restsuiker: 10,4 g/l
Wagner-Stempel Riesling Heerkretz GG 2005: 17,5 pnt
mooi gerijpt, compact, rijp fruit, kruidig, rokerig; rijk en krachtig, mooi getypeerd 2005, zoutige zuren, lang
oogstdata: 13.10 – 18.10.2005 alcohol: 13,5% zuren: 6,5 g/l restsuiker: 8,5 g/l
Wagner-Stempel Riesling Heerkretz GG 2006: 17,5 pnt
abrikoos, kruidige bloemen, nougat, lemon curd, thee; mooi vol, duidelijk restzoet maar past, romig, zoutig en lang
oogstdata: 02.10 – 18.10.2006 alcohol: 13% zuren: 7,1 g/l restsuiker: 9 g/l
Wagner-Stempel Riesling Heerkretz GG 2007: 17,5 pnt
ananas, abrikoos, jam, kruidig en peperig; heel intens nog, heeft echt power, verpakte zuren, bitters, lang
oogstdata: 13.10 – 14.11.2007 alcohol: 13% zuren: 7,2 g/l restsuiker: 8,7 g/l
Wagner-Stempel Riesling Heerkretz GG 2008: 18 pnt
nog fris, getypeerd, zoetzuur geel fruit, marmelade, noten en kruiden; prachtig nu, heel precies, romig, fijne textuur, lang
oogstdata: 13.10 – 10.11.2008 alcohol: 12,5% zuren: 7,1 g/l restsuiker: 7,1 g/l
Wagner-Stempel Riesling Heerkretz GG 2009: 18 pnt
ananas, lemon curd, nougat, compact, kruidig; rijp en rijk, goede balans, rijpe zuren, nog veel reserve
oogstdata: 15.10 – 30.10.2009 alcohol: 13% zuren: 6,6 g/l restsuiker: 5,3 g/l
Wagner-Stempel Riesling Heerkretz GG 2010: 17 pnt
ontwikkeld, kruidig, thee, gekonfijt fruit, toch ook fris; sterk zoetzuur, fijn cremig, zuren geven lengte
oogstdata: 06.10 – 04.11.2010 alcohol: 12,5% zuren: 9,4 g/l restsuiker: 7,2 g/l
Wagner-Stempel Riesling Heerkretz GG 2011: 17 pnt
aparte geur, rijpe appel, schnaps, kruidig; rijp, milde zuren, zoutige bitters, droog
oogstdata: 05.10 – 24.10.2011 alcohol: 13% zuren: 6,4 g/l restsuiker: 5,5 g/l
Wagner-Stempel Riesling Heerkretz GG 2012: 17,5 pnt
verfijnd, nog jeugdig, perzik, citrus, kruidig, aards; compact, ontwikkeld zich nog, mooie zuren, lang
oogstdata: 03.10 – 30.10.2012 alcohol: 13% zuren: 7,6 g/l restsuiker: 5,5 g/l
Wagner-Stempel Riesling Heerkretz GG 2013: 18,5 pnt
mooi aromatisch, mirabellen, honing, thee en kruiden; heel intens nog, zoetzuur, veel druk, grote lengte
oogstdata: 13.10 – 31.10.2013 alcohol: 13% zuren: 8,6 g/l restsuiker: 5,2 g/l
Wagner-Stempel Riesling Heerkretz GG 2014: 17 pnt
abrikoos, nougat, kruidig, walnoot, ook citrus; rond en romig, restsuiker heeft zuren verpakt, mooi lang
oogstdata: 25.09 – 13.10.2014 alcohol: 13% zuren: 7,9 g/l restsuiker: 6,2 g/l
Wagner-Stempel Riesling Heerkretz GG 2015: 17,5 pnt
rijp maar compact, geel fruit, ook nougat, zoutig; compact, mooie balans, niets steekt uit, droog en heel lang
oogstdata: 05.10 – 28.10.2015 alcohol: 13% zuren: 8,4 g/l restsuiker: 4,1 g/l
Wagner-Stempel Riesling Heerkretz GG 2016: 18 pnt
mooi fris en jong nog, rode appel, citrus, kruidige bloemen; jeugdig, slank, precies, prachtige stijl, zeer elegant en lang
oogstdata: 08.10 – 30.10.2016 alcohol: 13% zuren: 8,1 g/l restsuiker: 3,3 g/l
Wagner-Stempel Riesling Heerkretz GG 2017: 18 pnt
eigentijds, citrus en rode appel, verfijnd, intens; compact, droog met perfect rijp fruit, zuren, bitters, lang
oogstdata: 25.09 – 02.10.2017 alcohol: 13% zuren: 8,4 g/l restsuiker: 2,3 g/l
Wagner-Stempel Riesling Heerkretz GG 2018: 17,5 pnt
heel puur en verfijnd, citrus, appel, kruidige bloemen, peper; prachtig slank, rustig, fijne balans en mooie lengte
oogstdata: 20.09 – 08.10.2018 alcohol: 13% zuren: 7,5 g/l restsuiker: 1,3 g/l
Wagner-Stempel Riesling Heerkretz GG 2019: 17,5 pnt
abrikoos, lemon curd, kruidig en aards, zilt; power, mooi compact en romig, rijpe zuren, lang
oogstdata: 30.09 – 14.10.2019 alcohol: 13% zuren: 7,5 g/l restsuiker: 4,1 g/l
Wagner-Stempel Riesling Heerkretz GG 2020: 18 pnt
heel precies en verfijnd, limoen, bloesem, appel, jong; piepjong, compact, fijne balans, goede zuren, heel fraai
oogstdata: 24.09 – 07.10.2020 alcohol: 13% zuren: 6,1 g/l restsuiker: 3,3 g/l
Wagner-Stempel Riesling Heerkretz GG 2021: 17,5 pnt
ook prachtig, lemon curd, perzik, kruidig; heel puur en verfijnd, zoetzuur, mooie zuren, elegant
oogstdata: 04.10 – 28.10.2021 alcohol: 13% zuren: 8,1 g/l restsuiker: 3,6 g/l
De wijnen van Wagner-Stempel worden in Nederland verkocht door Pasteuning, de Wijntherapeut, Grandi Vini, Wijnhuis Oktober, Jan van Breda en Wijnkameel. De Belgische importeur is Peter Olaerts Fine Wines.
Lars Daniëls, Magister Vini
