Afgelopen week waren we even ‘buurten’ bij Lidewij van Wilgen, op haar wijndomein Terre des Dames, op korte afstand bij ons vandaan. Even bijpraten, wat lekkere wijnen en een fijne lunch, buiten in de schaduw. Dit jaar is het gelukkig niet extreem warm. Vorig jaar juni was het veel heter, tijdens de eerste hittegolf van afgelopen jaar. Maar dit jaar is er een ander probleem: droogte. ‘Kijk, die boom. Hij heeft geen blad, alleen maar zaadjes. Een soort laatste stuiptrekking, lijkt het wel. Hij denkt niet meer aan overleven, alleen nog aan voortplanting. Het heeft de hele winter vrijwel niet geregend. Degene die me helpt in de wijngaard, riep elke dag dat we dit jaar waarschijnlijk helemaal niets zullen oogsten, zo somber was het. Gelukkig is er net 25 millimeter gevallen. Je ziet meteen dat de wijngaard ‘deblokkeert’, hij komt weer tot leven. Zonder water komen de voedingsstoffen voor de stok niet vrij, dus met het watertekort nemen de problemen toe.’
Eerder hoorden we al dat de situatie in Spanje de afgelopen maanden dramatisch was. Alleen maar droogte en ook nog veel hogere temperaturen dan gebruikelijk, waarmee meer verdamping optreedt. Gelukkig is er nu regen gevallen, maar het is wachten op de volgende grote droogte. Druiven zijn planten die met weinig water toe kunnen. Maar een beetje blijft altijd nodig. In Spanje zijn veel wijngaarden op de hoogvlakte aangepast een droogte, bijvoorbeeld door minder stokken per hectare – om het weinige water te verdelen – en de aanplant in de vorm van bosjes, in plaats van op draden.
Helaas zijn ook hier meer en meer wijngaarden op draden geplaatst, omdat die beter te mechaniseren zijn. Dat meer water nodig is, wordt op de koop toe genomen. Zo ontstaat een soort waterverslaving, die zich nu tegen de producenten keert. Ook in Frankrijk wordt geleidelijk meer en meer geïrrigeerd. Het argument is natuurlijk dat ‘andere landen’ het ook doen, zodat oneerlijke concurrentie ontstaat. Lidewij: ‘In Frankrijk is de situatie heel krom. Aan de ene kant wordt irrigatie gesubsidieerd, waardoor meer wordt geproduceerd. Aan de andere kant wordt een premie gegeven voor destillatie, om de te veel geproduceerde wijn weer kwijt te raken. Belachelijk.’
Het wordt tijd dat boeren en consumenten er aan wennen dat de droogte er is om niet meer weg te gaan. Met lagere opbrengsten als gevolg. Kijk naar een land als Chili, of naar de Central Valley in Californië. Wijngaarden staan op een plek met een klimaat dat aanligt tegen een woestijnklimaat. Ze kunnen soms niet of nauwelijks zonder irrigatie. In Chili zijn waterbronnen geprivatiseerd, zodat boeren met druivenstokken of avocado’s water uit grond halen en dorpen geen water hebben. Daartegen komt de bevolking nu in opstand. Aurelio Montes sr. zei me een paar jaar geleden al dat hij niet meer genoeg water kon oppompen, en druiven het zonder irrigatie moesten doen. Met lagere opbrengsten en hogere prijzen als gevolg.
Tot nu toe is de lagere productie van wijn opgevangen door een lagere consumptie van wijn in China. Maar ooit komt er een einde aan deze ontwikkeling. Wen er maar aan.
Ronald de Groot
