De Douro is een van de klassieke wijngebieden van de wereld, bekend om zijn schoonheid. Het is een feest om er te zijn. Maar het is niet alleen mooi: er gebeurt ook nog van alles.
Eindelijk was ik er weer, na een gedwongen pauze van een paar jaar. En het was heerlijk, het was gaaf, het was leerzaam; de Douro levert altijd. Dit keer kwam ik ’s nachts aan en zelfs dat is bijzonder: al die lichtjes in het landschap wekken veel verwachting. En toen ik ’s ochtends mijn gordijnen opende, werd ik overweldigd door de schoonheid van het dal van de Douro. Het uitzicht vanuit de kamers van Hotel Delfim Douro, die richting de rivier liggen, is adembenemend. Al helemaal in mei, als het licht zo mooi is en de rivier glinsterend aan de voet van de heuvels ligt. De sinaasappel- en citroenbomen stonden in bloei, de venkel knalde uit de grond, de wijngaarden zagen er supergezond uit, het landschap was zó mooi en rook zó lekker. Mei is samen met september de ideale tijd om deze streek te bezoeken, wat mij betreft, ook omdat de temperaturen nog dragelijk zijn.
Wat me altijd weer verbaast in de Douro, zeker in het centrale deel van het wijngebied, de Cima Corgo, zijn de dimensies van het landschap. De hoogteverschillen zijn groot, maar komen nóg indrukwekkender over omdat de hellingen vaak zo steil zijn. Het landschap is mooi in cultuur gebracht, met terrasmuurtjes die kleine wijngaardpercelen bij elkaar houden en charmante dorpjes vol witte huizen met oranje daken. De Douro is een feest voor de zintuigen.
Primeira Prova
Het was dus heel fijn om terug te zijn, maar ik was er om te werken uiteraard. De aanleiding was Douro Primeira Prova, een evenement waarop een twintigtal topproducenten hun nieuwe wijnen presenteren (en dit jaar ook hun signature wines, zeg maar topcuvées, in een aparte proeverij; zie daarvoor de online proefnotities). Die producenten zijn verenigd in The New Douro, een naam die impliceert dat de focus op droge, onversterkte wijnen ligt – relatief nieuw in de Douro – zonder de geweldige port te vergeten. Het evenement vond plaats in Peso da Régua. Deze stad op de grens van de Baixo Corgo en Cima Corgo, is meer en meer de poort tot het wijngebied geworden vanwege zijn ligging en infrastructuur, maar ook om de vele goede restaurants, zoals Castas e Pratos en Locomotiva, beide gevestigd in een oude stationsloods. Bovendien zijn er diverse goede hotels, met name tegenover de stad, aan de overzijde van de Douro. En er is het Museu do Douro, dat draait om de geschiedenis, cultuur en identiteit van het wijngebied, dat UNESCO Werelderfgoed is. Een deel van de proeverijen vond in dit museum plaats.
Bevoorrecht wijngebied
Verderop vindt u mijn favoriete wijnen van de proeverijen. Maar eerst een paar algemene observaties. Allereerst werd het nogmaals duidelijk dat de Douro een bevoorrecht wijngebied is, dat alles heeft om grote wijnen voort te brengen. Eigen druivenrassen die perfect op hun plek zijn in het extreme klimaat en op de arme stenige bodems, zelfs in tijden van klimaatverandering. Enorme traditie en cultuur. Goede, ambitieuze producenten. En dat unieke, spectaculaire landschap, dat iedereen die er komt, betovert en voor altijd voor zich wint. En ook al is de toenemende focus op het maken van onversterkte wijnen van relatief recente datum – de laatste 25 tot 30 jaar –, er worden al veel geweldige onversterkte wijnen gemaakt. Daarnaast is port tegenwoordig misschien wel mooier dan ooit, met alle vintage jaren en de hype rondom oude tawny (waarover later in het jaar veel meer).
Meer stijldiversiteit
Wat ook opviel, is dat de diversiteit van stijlen toeneemt, vooral bij rood; een continu proces dat hoort bij een gebied dat zich zo ontwikkelt als de Douro wat betreft onversterkte wijnen. De uiteinden van het spectrum zijn het duidelijkst. Enerzijds zijn er nog steeds rode wijnen die sterk aan vintage port doen denken. Krachtige, zwoele wijnen met veel alcohol (meer dan 15%) en een aroma van zoet, overrijp, donker fruit. Anderzijds zijn er wijnen die heel licht zijn (12%), gemaakt op frisheid en drinkbaarheid. Bepaalde druivenrassen lenen zich daarvoor, zoals bastardo (trousseau), maar ook traditionele blends op basis van touriga nacional, touriga franca, tinta roriz en andere worden vaker in een lichte, soms natuurlijke stijl gemaakt.
Wat verwacht je van Douro?
Dat soort wijnen leidde tot levendige discussie onder journalisten. Sommige vinden de lichte wijnen een verademing tussen alle krachtpatsers, andere vinden ze gemaakt, met te weinig inhoud en niet Dourowaardig. Persoonlijk begrijp ik de wil van wijnmakers om lichtere, elegante wijnen te maken, met een hogere doordrinkbaarheid dan de krachtige, serieuze wijnen die de Douro veel en met relatief gemak voortbrengt. En er is zeker markt voor, zowel binnen Portugal als daarbuiten, in grote steden. Maar ik moet toegeven dat ik in rode Douro (flink) wat van de warmte en kracht van het landschap wil terugproeven. Dat wil niet zeggen dat ik onversterkte port wil drinken, maar lichtere, elegante wijnen zoek ik er ook niet direct. Mijn vijf favoriete rode Dourowijnen zijn veelzeggend voor wat ik waardeer in deze streek. Het zijn van nature geconcentreerde en krachtige wijnen, met genoeg, maar niet te veel alcohol (13,5-14,5%). Vaak betreft het field blends uit oude wijngaarden waarin allerlei druivenrassen door elkaar heen staan aangeplant, op traditionele wijze (deels) vergist in lagares en opgevoed in deels nieuw Frans hout.
Wine & Soul, een voorbeeldig bedrijf
Een producent bij uitstek die wijnen maakt die ik persoonlijk ultiem Douro vind, is Wine & Soul, van Sandra Tavares en Jorge Serôdio Borges. Ze gaan perfect uit van de kracht van de Douro. Ze maken geconcentreerde, maar verfijnde en mineralige wijnen van oude wijngaarden, die hun herkomst mooi in zich dragen. Ik kon een hele dag met Jorge mee op pad, naar hun wijnmakerij in Vale de Mendiz, naar de oude wijngaard voor hun wijn Pintas, naar de magische Quinta da Manoella en naar een nieuwe wijngaard pal aan de Douro, voor port. Het gaf een goed beeld van wat de Douro zo bijzonder maakt.
Pintas
Wine & Soul is gevestigd in Vale de Mendiz, hogerop in het dal van de Rio Pinhão, ten noorden van de Douro, in het hart van de Cima Corgo. Om er te komen, namen we – ik was met een Poolse collega – eerst de trein van Peso da Régua naar Pinhão, een prachtige treinreis van een half uurtje. Iedereen wil uiteraard aan de rivierkant van de trein zitten, dus het was dringen geblazen voor een goede plek. In Pinhão pikte Jorge ons op en bracht ons naar de wijnmakerij. Na een korte uitleg over het werken met lagares, gingen we verder naar de wijngaard voor Pintas. Het is de eerste wijngaard die Wine & Soul kocht (ze startten in 2001). Hij meet slechts 2,5 hectare, en ligt op 400 meter hoogte, op het zuidwesten. De wijngaard is negentig jaar oud en beplant met circa veertig verschillende druivenrassen: typerend voor de Douro. Het is echt zo’n plek waar je direct verliefd op wordt; je voelt wat een bijzondere plek het is en begrijpt meteen waarom ambitieuze, gepassioneerde en intelligente mensen als Sandra en Jorge hier wijn van willen maken.
Quinta da Manoella
Onze volgende halte was zo mogelijk nóg fraaier: Quinta da Manoella. Jorge en Sandra erfden het domein in 2009, inclusief meer dan honderd jaar oude, gemengde wijngaarden, olijfgaarden en sinaasappelbomen. Het huis hebben ze beetje bij beetje opgeknapt, maar heel mooi in zijn oude waarde gelaten. Ook hebben ze nieuwe wijngaarden aangeplant. Vanaf het terras is het uitzicht echt adembenemend mooi. Al helemaal tijdens een heerlijke lunch, zoals wij die mochten genieten. Dat zijn de momenten waarop je jezelf echt even in de arm knijpt om te beseffen dat je niet droomt. Wine & Soul maakt er inmiddels vier verschillende wijnen en vijf verschillende portwijnen. Van die laatste is de 10 Years Old Dry White Port heel bijzonder, zeker bij de versgeroosterde amandelen van eigen bomen. Onder de wijnen is de witte heel fraai, maar springt de rode Vinhas Velhas eruit. Sterker nog, dat is voor mij al een paar jaar een van de absolute topwijnen van de Douro. Ook 2019 is prachtig, misschien wel de beste Manoella VV tot dusver, gemaakt op basis van deels hele trossen en opgevoed in oudere Franse barriques.
Nieuwe aanplant voor port
Tegen het einde van de middag nam Jorge ons ten slotte nog mee naar een nieuwe wijngaard in aanleg, bijna aan de Douro. Alleen al voor de tocht er naartoe had ik het gedaan. We moesten over heel stenige, onverharde wegen afdalen richting de rivier. De landrover had het zwaar – en wij ook – maar de uitzichten maakten alles meer dan goed. Op een gegeven moment zagen we links in de verte Quinta dos Malvedos van Symington liggen, wij gingen de andere kant op en kwamen bij een stuk vrijgemaakt terrein. Daar plant Wine & Soul touriga nacional aan voor de productie van hoogwaardige port. Een arbeidsintensief project, dat laat zien dat ook port nog steeds heel serieus wordt genomen. Vermoeid maar laaiend enthousiast werden we ’s avonds weer afgezet bij het hotel. Dit was een Douro-ervaring die je iedere wijnliefhebber gunt.
Favoriete wijnen Douro Primeira Prova 2022
Douro branco
Witte Douro is minder bekend – er wordt ook veel minder van geproduceerd – dan rode Douro. Maar de wijnen kunnen zeer interessant, origineel en goed zijn. Zeker die van oude, hooggelegen wijngaarden bij dorpen als Alijó, Murça, Carrazeda de Ansiães en Tabuaço, (ver) van de Douro af. Vooral wijnen uit de jaargang 2021 werden gepresenteerd, met een aantal uit 2020. Dat laatste was een uitdagend jaar door extreme hitte en droogte, voor alle wijnen maar zeker ook voor wit. 2021 wordt als heel goed beschouwd, omdat de witte druiven doorgaans binnen waren voor de regens die de oogst van de blauwe druiven zo hinderde.
Poças, Branco da Ribeira 2021 ***** (Sligro)
Wine & Soul, Guru 2021 ***** (André Kerstens)
Quinta Vale D. Maria, Vinha de Martim 2020 ****(*)
Alves de Sousa, Branco da Gaivosa Grande Reserva 2020 ****(*) (Still Sparkling)
Poeira, Pó de Poeira Alvarinho 2021 ****(*) (Le Vin en Direct)
Quinta da Romaneira, Branco Reserva 2021 ****(*) (Les Généreux)
Quinta do Noval, Branco Reserva 2021 ****(*) (Jean Arnaud)
Quinta do Vallado, Reserva Branco 2021 ****(*) (Le Vin en Direct)
Van Zellers & Co., VZ Branco 2021 ****(*) (Ad Bibendum)
Van Zellers & Co., CV Branco 2021 ****(*) (Ad Bibendum)
Wine & Soul, Manoella Branco 2021 ****(*) (André Kerstens)
Douro tinto
Dit is de belangrijkste categorie voor de meeste van de producenten van The New Douro: onversterkte rode wijn. Meer dan 80 wijnen heb ik geproefd, meestal uit 2019, soms al uit 2020. Touriga nacional is de meest populaire variëteit voor deze wijnen, al heeft touriga franca ook veel aanhangers. En natuurlijk zijn er de inmiddels fameuze field blends, afkomstig van oude gemengde wijngaarden. 2019 staat te boek als een goed jaar zonder grote klimatologische uitdagingen, met vrij ruime opbrengsten. De wijnen hebben balans, frisheid en zuren, maar iets minder body en structuur. 2020 is door hitte en droogte zeer geconcentreerd.
Quinta do Vale Meão, Tinto 2020 18 pnt (André Kerstens)
Wine & Soul, Quinta da Manoella Vinhas Velhas 2019 18 pnt (André Kerstens)
Poeira, Poeira 2019 17,5 pnt (Le Vin en Direct)
Quinta da Romaneira, Reserva Tinto 2019 17,5 pnt (Les Généreux)
Wine & Soul, Pintas 2019 17,5 pnt (André Kerstens)
Niepoort, Charme 2019 17,5 pnt (Horizon Wines/Ovino)
Alves de Sousa, Quinta da Gaivosa Vinha de Lordelo Tinto 2019 17 pnt (Still Sparkling)
Quinta do Vale Meão, Monte Meão Casa das Máquinas 2019 17 pnt (André Kerstens)
Quinta do Vallado, Reserva Field Blend 2019 17 pnt (Le Vin en Direct)
Quinta da Romaneira, Touriga Francesa Carrapata 2019 17 pnt (Les Généreux)vintatour
Quinta do Noval, Reserva Tinto 2019 17 pnt (Jean Arnaud)
Prats & Symington, Chryseia 2019 17 pnt (Verbunt Verlinden)
Quinta Vale D. Maria, Tinto 2019 17 pnt (Ad Bibendum)
Quinta Vale D. Maria, Vinha da Francisca 2019 17 pnt (Ad Bibendum)
Quinta Vale D. Maria, Vinha do Rio 2019 17 pnt (Ad Bibendum)
Symington Family, Quinta do Vesuvio Tinto 2019 17 pnt (André Kerstens)
Van Zellers & Co., CV Tinto 2020 17 pnt (Ad Bibendum)
Vintage port 2019 en 2020
De gepresenteerde vintage port was uit 2019 of 2020, afhankelijk van de declaratie door de producent. Het zijn twee zeer verschillende jaren, zeker ook in het glas! Omdat wel of geen vintage declareren voor port zo wezenlijk is, heb ik meer informatie gevraagd bij twee zeer gerenommeerde producenten. Ana Carvalho van Quinta do Noval vertelde het volgende: ‘2020 was een zeer droog jaar en vooral touriga franca kon daar niet tegen. Vandaar dat we dit jaar nauwelijks touriga franca in de blend hebben, terwijl dat normaliter de basis is. De droogte leverde wijn op die vroeg om iets meer zoet voor de smaakbalans. Normaal is Noval redelijk droog, maar we hebben de Vintage Port 2020 iets zoeter gemaakt. 2019 was ruim qua opbrengsten en de oogst duurde lang. De wijnen zijn minder geconcentreerd dan 2020, in zekere zin klassieker.’ En Tiago Alves de Sousa karakteriseerde 2020 verder: ‘2020 is zo’n jaar dat eens in de tweehonderd jaar voorkomt. We hadden een zeer droge zomer, toen een beetje regen en we dachten dat het de druiven goed zou doen. Maar het tegenovergestelde gebeurde, want het werd meteen weer heet, al het water verdampte, ook uit de druiven en we hadden al port aan de stok, zo geconcentreerd was het sap! Het was zelfs moeilijk te vergisten. Het volume is heel laag. Touriga franca had het inderdaad zwaar, maar we zijn blij met het buitengewone resultaat.’
Niepoort, Vintage Port 2019 18 pnt (Horizon Wines/Ovino)
Alves de Sousa, Quinta da Gaivosa Vintage Port Amphitheatrum 2020 17,5 pnt (Still Sparkling)
Quinta do Noval, Vintage Port 2019 17,5 pnt (Jean Arnaud)
Wine & Soul, Pintas Vintage Port 2019 17,5 pnt (André Kerstens)
Churchill’s, Vintage Port 2020 (vatmonster) 17 pnt (Les Généreux)
Van Zellers & Co., Vintage Port 2020 17 pnt (Ad Bibendum)
Quinta do Vale Meão, Vintage Port 2019 17 pnt (André Kerstens)
Quinta do Vallado, Vintage Port 2019 17 pnt (Le Vin en Direct)
Wijnbouw in de Douro
Geografie: wijnbouw langs de rivier de Douro en diverse zijrivieren; drie deelgebieden (van west naar oost): Baixo Corgo, Cima Corgo en Douro Superior
Klimaat: overwegend mediterraan, met in het westen beperkte Atlantische invloeden en in het oosten continentale invloeden; naar het oosten wordt het groeiseizoen warmer en droger
Bodem: vooral schist, in Douro Superior en hogerop ook graniet
Ligging: wijngaarden kunnen allerlei exposities hebben; hoogten van 90-750 m
Blauwe druiven: tinta roriz, touriga franca, tinta amarela, rufete, tinta barroca, touriga nacional, sousão en andere, niet zelden door elkaar heen aangeplant (blauw en wit), vooral in oude wijngaarden
Witte druiven: rabigato, arinto, côdega do larinho, viosinho, gouveio, donzelinho, cercial en andere, niet zelden door elkaar heen aangeplant (blauw en wit), vooral in oude wijngaarden
Lars Daniëls, Magister Vini
Dit artikel is eerder dit jaar verschenen in PERSWIJN Magazine
