Eind maart introduceerde porthuis Graham’s in samenwerking met importeur Verbunt Verlinden tijdens een lunch voor een select gezelschap van horeca-ondernemers, sommeliers en pers in restaurant Parkheuvel in Rotterdam hun Single Harvest Tawny Port 1950 op de Nederlandse markt. Een port met een bijzonder verhaal.
Colheita
Een port met een oogstjaar, dat is toch een Vintageport? Het antwoord op deze vraag zal sommigen wellicht verrassen: ‘Vaak wel, maar zeker niet altijd…!’ Het Portugese woord Colheita heeft exact dezelfde betekenis als het Engelse woord Vintage, namelijk oogstjaar. Toch is er een groot verschil tussen beide typen port. Vintageport wordt na ± 1½ à 2½ jaar gebotteld en rijpt dus op de fles. Colheitaport rijpt wettelijk voorgeschreven minimaal 7 jaar – en in de praktijk vaak beduidend langer, oplopend tot vele tientallen jaren – op oude eikenhouten vaten van 550 liter (pipas in het Portugees) in de koele lodges in Vila Nova de Gaia, tegenover Porto aan de andere zijde van de rivier de Douro, op slechts enkele kilometers van de monding in de Atlantische Oceaan gelegen. Door die rijping op eikenhout is er door de poriën van het hout niet alleen contact met de zuurstof in de buitenlucht, hetgeen resulteert in een geleidelijke micro-oxidatie, maar vindt er ook een evaporatie van alcohol en vloeistof plaats. In de eerste tien jaar verdampt door deze wijze van rijpen in totaal maar liefst 20% van de in het vat aanwezige wijn, het zogenaamde angles share of part des anges. Deze manier van opvoeden zorgt daarbij voor een langzaam proces van concentratie, toename aan complexiteit en ontwikkeling van aromatische expressie.
Not done
Tot redelijk recent werd Colheitaport eigenlijk louter gemaakt door de van origine niet-Engelse porthuizen. Colheita was echt een product van vooral de Portugese portproducenten. Porthuizen als bijvoorbeeld – het van origine Nederlandse – Niepoort en Kopke hebben er voor een deel zelfs hun reputatie aan te danken. De van origine Engelse portshippers bleven lange tijd ver van Colheita verwijderd, dat type port was voor hen not done! Nog in 1995 verzekerde Huyshe Bower, toentertijd directielid van Taylor’s, mij met klem dat zijn bedrijf absoluut nooit een Colheitaport zou produceren. De tijden zijn klaarblijkelijk veranderd. Niet alleen is er in de markt belangstelling voor dit type port en toenemende aandacht voor speciale bottelingen, ook komen de wijnmakers van de huizen af en toe vaten tegen die in hun optiek te goed zijn om in een blend te verdwijnen en het verdienen apart te worden gebotteld.
Zonde
Want dat is wat er in het verleden gebeurde. De lang gerijpte wijnen verdwenen in de loop van de jaren veelal in de 10, 20, 30 en 40 jaar oude tawny’s. Charles Symington – en daarvoor zijn vader Peter – , de wijnmaker van Graham’s, controleert en proeft elk jaar alle vaten in de uit 1890 daterende lodge van Graham’s. Daarbij komt hij af en toe een of meer vaten tegen die uitzonderlijk zijn en eigenlijk te goed om anoniem in een blend te verdwijnen. Het zou in zijn optiek simpelweg zonde zijn. Een aantal jaren geleden besloot hij rigoureus met de traditie te breken en een aantal van deze bijzondere wijnen separaat te bottelen. Het resulteerde in de eerste The Cellar Master’s Trilogy van wijnen uit 1940, 1963 en 1994. Ze hebben alle drie ook nog een bijnaam, respectievelijk The Master, The Artisan en The Apprentice. En nee, ze werden niet gelabeld als Colheita’s, zover ging de breuk met de eeuwenoude traditie nu ook weer niet.
Overlevers
Graham’s heeft daarop iets gevonden. Men noemt deze reeks van wijnen Single Harvest Tawny Ports, een Engelse omschrijving voor het Portugese begrip Colheitaport. Inmiddels is de tweede trilogie in de maak. De wijnen uit 1950 en 1974 zijn sinds kort op de markt en de 1997 wordt zeer binnenkort gebotteld. Charles Symington noemt de wijnen uit deze unieke vaten survivors. Ze waren kwalitatief zo uitzonderlijk en goed en hadden nog zoveel potentie voor verdere rijping dat meerdere generaties wijnmakers het gedurende decennia niet over hun hart konden verkrijgen ze in een blend te verwerken. Daardoor overleefden ze jaar na jaar de selectie van de vaten die in de tawny ports met leeftijdsindicatie verdwenen. Charles beschouwt bij deze wijnen de rijping in de lodge als onderdeel van het terroir van tawnyport. Vaak wordt gezegd dat een wijn gemaakt wordt in de wijngaard, maar deze wijnen worden zijns inziens juist voornamelijk gemaakt in de kelder.
5e generatie
Rob Symington (1983) de aimabele zoon van Paul Symington die in 2019 met pensioen ging, was speciaal voor deze gelegenheid naar Rotterdam gekomen. Het was zijn eerste buitenlandse zakenreis sinds de Covid-19 periode. Rob studeerde geschiedenis in Edinburgh en Grenoble, werkte daarna ruim tien jaar in diverse functies in Londen en keerde in mei 2017 terug naar Porto om een rol te spelen in Symington Family Estates, het familiebedrijf dat, naast een aantal andere port- en wijnhuizen, eigenaar is van Graham’s. Hij behoort tot de 5e generatie van de, oorspronkelijk uit Schotland afkomstige, familie Symington die in de port business werkzaam is sinds Andrew James Symington in 1882 in Porto arriveerde. Momenteel is Rob lid van de directie en is hij een van de in totaal vijftien familieleden die werkzaam zijn in het familiebedrijf.
Copieuze lunch
Eric van Loo (restaurant Parkheuvel** in Rotterdam) en Margo Reuten (Restaurant Da Vinci* in Maasbracht) bereidden bij de drie nieuwste wijnen in The Cellar Master’s Trylogie elk een amuse en twee gerechten. Bepaald geen gemakkelijke opgave, maar voor deze beide Nederlandse topchefs ook weer niet onoverkomelijk. Vaak zien mensen alcohol en zoetheid als de twee belangrijkste componenten in een (tawny)port. Maar op het moment dat je erbij kookt en op zoek gaat naar een mooie combinatie tussen port en gerecht zijn feitelijk de zuren, het gekonfijte fruit en de evolutietonen in de tawny veel essentiëler. Beiden slaagden met vlag en wimpel in het vinden van de juiste balans tussen hun gerechten en de wijnen, waardoor de aanwezigen konden genieten van een werkelijk copieuze lunch met bijzondere en zeer spannende combinaties!
De wijnen
Single Harvest Tawny Port 1997
1997 wordt beschouwd als een goed oogstjaar dat door de verschillende porthuizen dan ook vrij algemeen als vintage is gedeclareerd en daarmee het laatste vintageportjaar van de jaren negentig en dus ook de vorige eeuw was. Omdat de wijn nog niet gebotteld is, is ook nog niet bekend hoeveel vaten er voor deze wijn worden gebruikt en wat het totale volume zal zijn.
In de geur een florale toets, rozen, oosterse specerijen, acaciahoning, balsamico, gekonfijt fruit, Haagse hopjes, appelstroop, amandel, vijgen en dadels. In de smaak vulling en kracht, een restantje rood en zwart bessenfruit, chocolade en mokka. Na bijna 25 jaar nog altijd fris en delicaat, met intensiteit, finesse, structuur, balans en lengte.
Single Harvest Tawny Port 1974
1974 is voor Portugal een bijzonder jaar. Het jaar van de geweldloze Anjerrevolutie op 25 april, waarbij een groep liberale officieren een einde maakte aan de dictatuur en de democratie in Portugal na bijna een halve eeuw weer werd hersteld. Het wordt beschouwd als een tamelijk klassiek oogstjaar dat eigenlijk nauwelijks als vintage is gedeclareerd als gevolg van de (politieke) onzekerheid in de eerste periode na de revolutie. Deze wijn is gemaakt van in totaal zes vaten, waarvoor de druiven vrijwel louter van Quinta dos Malvedos afkomstig zijn.
In de geur rozijnen, krentjes, cederhout, zoethout, karamel, vanille, mandarijnschil, en gember. De smaak is rijp en zacht, met een opwekkend bittertje, Aziatische specerijen, pepertjes, hazelnoot, gekonfijte abrikoos, zwarte thee, groene kruiden en naast de zoetheid (124 g/l) een levendige zuurgraad (5,1 g/l) en mede daardoor een mooie lengte.
Single Harvest Tawny Port 1950
1950 wordt algemeen gezien als een laat, delicaat, royaal en redelijk goed oogstjaar voor port. Er lag nog welgeteld één vat van 550 liter van deze wijn in de lodge. Charles Symington heeft in 2021 besloten om, na 71 jaar rijping op hout, de helft van dit vat (356 flessen) te bottelen en de andere helft later in een tweede tranche uit te brengen. De druiven zijn voornamelijk afkomstig van Quinta dos Malvedos, maar ook van enkele andere kleinere wijngaarden in de Rio Torto-vallei. De belangrijkste druivenrassen die aan de basis staan van deze wijn zijn touriga franca, tinto cão, tinta amarela, touriga nacional, tinta barroca en sousão.
In de geur een geweldige concentratie met aroma’s van walnoten, hazelnoten, karamel, honing, gekonfijt fruit, zuidvruchten, vijgen, rancio, nootmuskaat, cederhout en sigarendekblad. De smaak is tegelijkertijd intens, complex, geconcentreerd en delicaat met tonen van citrusvruchten, karamel, cacao, koffie, en combineert na al die jaren door de aanwezige markante rinse zuren een zekere mate van frisheid met een enorme zwoele kracht, wat zorgt voor vitaliteit, energie, een fraaie balans en een welhaast eindeloos lange finale.
Frank Jacobs
Fraai artikel, dank je
Fijn om te horen, Bert!
Dank je wel.
Hartelijke groet,
Frank
Prachtig verhaal Frank. Mijn complimenten!
Dank je wel, Karel!
Mooi verhaal, Frank. Mijn complimenten!
Dank je wel, Karel!