Mousserende wijn is razend populair. Het OIV (die wereldwijd alle productie- en verkoopcijfers bijhoudt) constateert een onverzadigbare dorst naar bubbels, wat blijkt uit een gemiddelde jaarlijkse groei van ongeveer 3% de afgelopen twee decennia. Dat is veel in een sector die over het algemeen te maken heeft met stagnerende groei. Hoewel de verkoop van mousserende wijnen in 2020 dankzij Covid een flinke tik kreeg (er viel immers even weinig te vieren), is dat dit jaar alweer helemaal hersteld en waarschuwen Champagnehuizen zelfs voor tekorten rond de feestdagen.
Een flink deel van de groei in populariteit komt op het conto van Prosecco. Met een jaarlijkse verkoop van rond de 600 miljoen flessen (ruim twee keer zoveel als Champagne), aantrekkelijke prijs en toegankelijke stijl heeft Prosecco ervoor gezorgd dat het openen van een fles mousserende wijn veel gewoner is geworden. We vieren nu net zo makkelijk het einde van de week, een mooie zomerdag of een middag met vrienden.
Deze gewenning aan bubbels sijpelt ook door naar duurdere categorieën, zoals Champagne en andere premium Méthode Traditionelle wijnen. In de laatste categorie vallen de wijnen uit TrentoDOC. Hier worden hoogwaardige mousserende wijnen gemaakt sinds Giulio Ferrari in 1902 Chardonnay-stokken importeerde uit Frankrijk met het doel wijn te maken die net zo goed zou zijn als die uit Champagne. Ferrari is nog steeds de bekendste naam in de regio en Chardonnay nog steeds de meest aangeplante druif.
De Trentovallei
Het gebied rond Trento (Trentino) is met recht een koel klimaat bergwijngebied. 70% van het land ligt op een hoogte van 1.000 meter of meer, veelal te hoog voor druiventeelt. De meeste wijngaarden liggen dan ook in de lagergelegen gebieden (tussen 200 en 900 meter) aan beide zijden van de vallei. Omdat de vallei van noord naar zuid loopt, kijken de wijngaarden naar het oosten of naar het westen. Dit, samen met verschillende hoogtes, geeft de grootste verschillen in karakter.
In totaal staat er ongeveer 10.000 ha aangeplant, hoewel slechts 10% hiervan wordt gebruikt voor mousserende wijnen. De jaarlijkse productie van ongeveer 10 miljoen flessen wordt voornamelijk lokaal verkocht, maar producenten kijken in toenemende mate naar het buitenland. En de wijnen verdienen internationaal ook meer aandacht, want de kwaliteit is gemiddeld genomen zeer goed. Het koele bergklimaat, gecombineerd met het pure zonlicht, zorgt voor een unieke combinatie van frisheid en rijpe concentratie. Kortom: balans en complexiteit. Dankzij de goede rijpheid van het fruit hoeven wijnboeren weinig suiker toe te voegen om de zuren te verzachten.
Zero Dosage
Genoeg reden voor een proeverij om dieper in de wijnen van de regio te duiken. De verenigde producenten van TrentoDOC (61 in totaal) hebben hiervoor proefflessen rondgestuurd naar Masters of Wine (MW) en MW-studenten wereldwijd. Gabrielle Gorelli MW, die de proeverij leidt, stelt dat Trentino een van de weinige regio’s is die baat heeft bij het warmer wordende klimaat. Rijpere druiven met meer complexe smaken maken het mogelijk drogere wijnen te maken. Om dit te illustreren heeft hij voor de proeverij zes ‘zero dosage’ wijnen geselecteerd, wijnen waaraan geen suiker is toegevoegd.
Carlo Moser, een van de producenten aanwezig bij de proeverij, benadrukt dat dit een riskante stijl is: “Je kunt niet zomaar suiker weglaten uit de liqueur de tirage in mousserende wijnen. Het is belangrijk dat de wijn voldoende vulling heeft, zowel in complexe fruitsmaken als lange sur lie rijping, om het gebrek aan suiker op te vullen. Als dat het geval is, kun je op deze manier prachtige wijnen maken die lang kunnen ouderen.”
Volgens Moser is er een groeiende vraag naar wijnen in deze stijl. Dat is bijzonder, want de prijs is niet heel laag (de consumentenprijs van de wijnen in deze proeverij ligt gemiddeld tussen €25-35) en in Italië (waar het leeuwendeel van de wijnen wordt verkocht) is er een voorkeur voor meer fruitige, betaalbare stijlen.
De wijnen
Over het algemeen kenmerken de wijnen zich door een combinatie van goede rijpheid, frisse zuren en een interessante kruidigheid. Gabrielle Gorelli MW voegt toe dat deze combinatie van puur fruit met kruiden kenmerkend is voor de stijl uit de regio en dat het brioche en toast van sur lie rijping vaak wat meer op de achtergrond zit. Dit maakt de wijnen vriendelijk en toegankelijk.
Altemasi Pas Dosé 2016 – 60% Chardonnay, 40% Pinot Nero. Vijf jaar rijping sur lie geeft de wijn een mooie balans tussen rijp fruit (citrus, papaya) en autolyse (brioche) met een strakdroge, stenige afdronk. Volgens Gorelli de meest ‘nieuwe wereld-stijl’ van de line-up, wat blijkt uit zijn vollere, fruitige stijl. Dat mag zo zijn, het is in ieder geval erg lekker.
Revi Dossagio Zero Millesimato 2017 – 75% Chardonnay, 25% Pinot Nero. Uit een lastig jaar waar een hete zomer volgde op een lente met flinke nachtvorst. Het rijpe fruit (perzik, abrikoos) is een gevolg van de warmte, maar dankzij de hooggelegen wijngaarden heeft de wijn ook heerlijk frisse zuren wat de wijn in balans houdt. Rijke tonen van brioche en toast maken de wijn af.
Moser Brut Nature 2015 – 100% Chardonnay. Mijn favoriet uit de proeverij. 2015 was warm, net als 2017, en daarom komen de meeste druiven uit de hooggelegen Valle di Cembra. Kruidig (anijszaad), met kalkachtige mineraliteit en verfijnd fruit in de achtergrond. Mooie geïntegreerde tonen van brioche. Nog behoorlijk jong.
Maso Martis Dossagio Zero Riserva 2017 – 70% Pinot Nero, 30% Chardonnay. 36 maanden sur lie, het minimum voor ‘Riserva’ wijnen. Gedeeltelijk vergist en gerijpt in houten vaten, wat een licht oxidatief karakter geeft (hazelnoot). Gedroogde kruiden (laurier, munt) en gerookt hout met rode bessen op de achtergrond. Veel structuur met strakke zuren. Waarschijnlijk beter bij eten.
Ferrari Perlé Zero NV – 100% Chardonnay. Met 72 maanden de langste sur lie rijping van het stel. Een blend wijn wijnen uit 2013, 2012, 2011 en 2009, de laatste 3 jaar gerijpt in magnum. Elegante stijl met pure, delicate fruitsmaken (perzik, citroen) en net genoeg brioche en gerookt hout om het interessant te maken. Wat kruidigheid (salie, anijs) geeft complexiteit. Frisse zuren, alles netjes op zijn plek.
Cesarini Sforza 1673 Noir Nature 2015 – 100% Pinot Nero. Een Blanc de Noir is ongebruikelijk in deze regio, waar Chardonnay de boventoon voert. Vrij zoet rood fruit (aardbeien) en rijpe citrustonen, gedroogde kruiden (salie, laurier) geven een licht bittere toets. Fijne mousse, autolytische tonen wat gemaskeerd. Mist wat samenhang.
Met hun kenmerkende stijl en hoge kwaliteit verdienen deze wijnen zonder twijfel een plek in de internationale markt. Een snelle zoektocht via wine-searcher.com geeft maar een zeer beperkte keuze in Nederland en België. Daar mag best verandering in komen.
Ronald Wortel
