Wie de witte wijnen uit Oostenrijk proeft, kan niet anders dan concluderen dat hun kwaliteitsniveau heel hoog ligt. Zeker de wijnen uit de beste delen van Niederösterreich zijn voorbeeldig goed. Zoals de Grüner Veltliners en Rieslings uit individuele wijngaarden van Weingut Hirsch in het Kamptal.
Individuele wijngaarden heten Rieden in Oostenrijk. Ze vertegenwoordigen de top van de officiële landelijke kwaliteitspiramide van het land. De beste Rieden van het Kamptal zijn, net als die van bepaalde andere gebieden, zogenaamde Erste Lagen van de ÖTW (Österreichische Traditionsweingüter). Dat is een vereniging van topproducenten die enigszins vergelijkbaar is met de Duitse VDP en net als hun Duitse tegenhanger een eigen wijngaardclassificatie kent. Daarin zijn de Erste Lagen, zeg maar premiers crus, momenteel nog de hoogste Qualitätsstufe, die trouwens enkel geldt voor wijnen van grüner veltliner en riesling. Maar men werkt zorgvuldig aan de promotie van een klein aantal Erste Lagen tot Grosse Lagen (grands crus).
Weingut Hirsch is een van de absolute topproducenten van het Kamptal en is in het gelukkige bezit van percelen in vele van de beroemdste Erste Lagen van het gebiedje rondom het stadje Langenlois. Ze horen bij de dorpen Kammern (Renner, Grub, Lamm en Gaisberg) en Zöbing (Gaisberg en Heiligenstein) en liggen hoger en lager op twee indrukwekkende heuvels (Gaisberg en Heiligenstein). De wijnen van Hirsch, een familiewijngoed onder leiding van Johannes (‘Hannes’) en Sandra Hirsch, waarvan de historie teruggaat tot in de zestiende eeuw, zijn al jaren beroemd en hooglijk gewaardeerd. Maar ik moet eerlijk toegeven dat ik ze lange tijd niet goed begreep. Misschien omdat ze in hun jeugd zo reductief kunnen zijn en zich minder tonen dan andere bekende wijnen uit het Kamptal. Eén wijn deed het kwartje vallen: Riesling Heiligenstein 2013. Die was, toen ik hem in 2018 proefde, niet eens helemaal op dronk, maar maakte door zijn enorme diepgang en lengte toch overduidelijk dat ik jarenlang grote wijnen had onderschat. Ook eerlijk om aan te geven is dat een avond aan de zijde van Sandra en Hannes tijdens een diner in de wijngaarden van het prachtige Kamptal, met nog meer gerijpte wijnen, ook een rol heeft gespeeld in mijn begrip en waardering van hun wijnen.
En dus was het heel interessant hun zes wijnen uit Erste Lagen thuis eens rustig naast elkaar te kunnen proeven. Normaal schrijf ik niet snel een artikel over wijnen die ‘zomaar’ en naar mijn privéadres worden opgestuurd –proeven doen we bij Perswijn en liefst met ons panel op dinsdagavond. Maar de wijnen van Hirsch zijn gewoon van zo’n hoog niveau dat ze de aandacht verdienen.
Allereerst de Rieslings. Riesling is niet de belangrijkste druif in het Kamptal, dat vele wijngaarden kent met löss-rijke bodems. Die zijn te rijk voor riesling, die wijnen van betere kwaliteit en meer karakter geeft op stenige, arme bodems. En die laatste vind je meer in de nabijgelegen Wachau, met zijn steile hellingen van Urgestein zoals gneis en amfiboliet. Maar ook het Kamptal waar de wijngaarden veelal grote terrassen zijn, heeft zo zijn specifieke rieslingterroirs, zoals Steinmassl, Kogelberg en vooral Zöbinger Heiligenstein. In feite is het allemaal vrij logisch wat betreft de beste wijngaarden voor grüner veltliner en riesling, zeker bij Hirsch. De beste rieslingpercelen liggen hogerop de Heiligenstein en de Gaisberg, waar de bodems ondiep en stenig zijn. De beste wijngaarden voor Grüner Veltliner daarentegen vind je wat lager op de flanken van dezelfde (deels steile) heuvels, waar de bodems dieper zijn en rijk aan löss. Dat houdt meer water vast en daar houdt grüner veltliner van.
Hirsch bewerkt zijn wijngaarden al jaren met respect voor natuur en milieu. En vandaag de dag zijn ze biodynamisch gecertificeerd (volgens respekt-BIODYN). Wat betreft snoeien volgen ze de ‘zachte’ methode van Simonit & Sirch, die planten een langer en gezonder leven belooft. Ook bij het wijnmaken zet Hirsch in op een lang leven, mede door het gebruik van schroefdoppen, ook bij de topcuvées. Dat doet lang niet iedereen in Oostenrijk, waar schroefdoppen weliswaar gemeengoed zijn –een zegen–, maar waar men voor de hoogste cuvées toch ook nog vaak vertrouwd op natuurkurk. De druiven worden direct geperst en het sap wordt spontaan vergist, zonder temperatuurscontrole. De wijnen rijpen lange tijd –tot in mei volgend op de oogst– op hun fijne gisten in groot gebruikt hout en worden doorgaans in juli gebotteld.
Die vergistingstemperaturen zijn van wezenlijk belang. En een teken van vertrouwen in de kwaliteit van de terroirs en de gezondheid van de druiven. Hannes Hirsch is een fan van “wijn toelaten” zoals hij dat zelf verwoordt, in plaats van “wijn máken”. ‘We vergisten de wijnen spontaan, dus zonder toevoeging van voorgeselecteerde gisten’, legt hij uit. ’Gisten moeten zich goed voelen, sterk koelen zou de gisting bemoeilijken. Bovendien wil ik geen snoeperige aroma’s, geen wijnen die ruiken naar Eisbonbon, maar juist het ware Kamptal-fruit.’ De vergistingstemperaturen mogen bij Hirsch in zuur-rijke jaren oplopen tot wel 27 ºC, in warme jaren tot 25 ºC, nog steeds zeer hoog voor witte wijnen. Op dat soort hoge vergistingstemperaturen worden weinig fruitig-snoeperige esters gevormd, die wellicht aantrekkelijk zijn, maar het ware karakter van de wijn enigszins verhullen in zijn jeugd. Echt goede witte wijnen kunnen zonder. Nadeel van dat soort vergistingstemperaturen is wel dat de wijnen meer tijd nodig hebben om zich te openen. Dat neemt Hannes voor lief: ‘Door vergisting op hogere temperaturen krijg je wijnen die in de toekomst meer te bieden hebben. Ik ben wel eens té ver gaan hoor, in de tijd dat ik extreem het “wijn toelaten” aanhing. In 2005 ging een houten vat zelfs boven de 30 ºC. De wijn was aanvankelijk niet te drinken, maar is nu geweldig!’ Persoonlijk ben ik blij dat zijn wijnen tegenwoordig iets minder extreem lang op zich laten wachten. Maar geef ze de tijd, dan wordt je rijkelijk beloond. Met wijnen van het hoogste Oostenrijkse niveau.
Riesling Ried Gaisberg 1.ÖTW 2018: grapefruit, groene appel, venkel, ook wat perzik, licht reductief, jong, mooi precies; loepzuiver, vrij strak ondanks vrij milde zuren, fraaie bitters geven structuur, (zeer) grote lengte. 17,5 punten
Riesling Ried Heiligenstein 1.ÖTW 2018: reductief, gesloten nog, geeft zich minder dan Gaisberg, iets kruidig en zilt; zet rond in, met verpakte, rijpe zuren, iets romig, heel fijne bitters, grote inhoud en lengte, heeft veel meer tijd nodig. 17,5+ punten
Grüner Veltliner Ried Grub 1.ÖTW 2018: jong, nog gesloten, geel fruit, ook bittere grapefruit, kruidig en iets peper; prachtig rijp maar compact en fris, pikant kruidig, fijne textuur, mooi gewicht, veel sap, grote lengte. 17,5+ punten (echt onwaarschijnlijk lekker al)
Grüner Veltliner Ried Gaisberg 1.ÖTW 2018: rijp geel fruit, rokerig en licht kruidig, reductiever dan Grub, spannend; vrij rond, veel diepgang, mooie structuur, minerale zuren, heeft nog behoorlijk wat tijd nodig. 17+
Grüner Veltliner Ried Renner 1.ÖTW 2018: mirabellen, peper, citroenschil, iets reductief; mooi rijp en vol maar fris, kruidig, rijpe minerale zuren, veel druk en lengte. 17,5+
Grüner Veltliner Ried Lamm 1.ÖTW 2018: nog gesloten, reductief, iets peper en andere kruidigheid, venkel, licht aards, fijne rokerigheid op de achtergrond; zeer intens, vrij breed en kruidig, heel veel smaak en energie, rijpe pikante zuren, grote lengte. 18+
De wijnen van Hirsch worden geïmporteerd door Grandi Vini.
Lars Daniëls MV
foto’s: Weingut Hirsch en Lars Daniëls MV
