Afgelopen week was ik op uitnodiging van Prowein op een conferentie over klimaatverandering op de universiteit van Geisenheim. Prowein timmert graag aan de weg met dit soort evenementen om groepen internationale journalisten bij de beurs te betrekken -alsof die niet al succesvol genoeg is. Maar dat terzijde. Ik was op de uitnodiging ingegaan omdat het onderwerp me sterk interesseert. Het raakt direct aan ons vak en aan de veranderingen die op dit moment in de wijngaarden plaatsvinden door de enorme temperatuurstijgingen in combinatie met extreem weer. Iedere keer als je een streek bezoekt, hoor je er over. Onlangs in Alto Adige bijvoorbeeld, waar de wijngaarden inmiddels worden aangeplant tot op 1150 meter hoogte. Of in Bordeaux, waar wijnen van boven de 15% alcohol al lang geen uitzondering meer zijn.
Het was daarom juist goed alles eens goed op een rijtje te zetten. Heel confronterend zelfs. De feiten liegen er niet om. De Rheingau zelf, waar Geisenheim zich bevindt, is een sprekend voorbeeld. Bij een bezoek aan Kloster Eberbach, een wijngoed dat eigendom is van de deelstaat Hessen, kregen we te horen dat in de warmere wijngaarden inmiddels is overgestapt naar de aanplant van cabernet sauvignon. En dat in een streek die befaamd is om zijn grote Rieslings. Een deel van de steile wijngaarden wordt omgebouwd tot terraswijngaarden omdat de erosie tijdens heftige regenbuien anders niet te beteugelen valt. Op een deel van de wijngaarden is irrigatie aangebracht omdat de druiven in de zomer anders te veel waterstress ondervinden. Dit jaar waren er maar liefst vier dagen met temperaturen boven de veertig graden, een nog nooit vertoond fenomeen. Een van de manieren om de warmte in een wijnstreek weer te geven is de Huglin index. Deze is gebaseerd op de gemiddelde temperaturen en de maximale temperaturen tijdens het groeiseizoen. Voor Barossa Valley, een van de warmste wijnstreken ter wereld, bedroeg deze index eind vorige eeuw gemiddeld 2342. In de Rheingau lag deze index voor de jaargang 2018 boven de 2300, dus bijna net zo warm. 2018 was extreem. Maar de trend is dat meer extremen zullen volgen.
De realiteit is hard. Dit soort wijngebieden kunnen we feitelijk niet meer als ‘koele wijngebieden’ beschouwen. De consequentie is simpel. We hebben altijd geleerd dat de mooiste wijnen worden gemaakt met druiven die op een plek staan waar ze nét rijp worden. Daar krijgen ze aroma en mooie zuren door de koude najaarsnachten. Nee dus. In 2018 begon de oogst in de Rheingau al rond midden augustus, net als op Sicilië. Dat is de ongemakkelijke waarheid van de huidige klimaatopwarming. Er staan ons nog veel veranderingen te wachten. Wen er maar aan.
Ronald de Groot
