Zeg je Palacios, dan zeg je Alvaro. En rode wijnen uit Priorat, Rioja en Bierzo. Maar er is een Palacios die gek is van witte wijnen: de negende en jongste telg uit het gezin, Rafael Palacios. Sinds 2004 legt hij zich toe op godello, met groot succes. Ik sprak hem onlangs in Amersfoort en proefde zijn steengoede wijnen.
Rafael groeide op in Rioja, op het ouderlijk domein Palacios Remondo. Als jongste van de derde generatie wijnboeren had hij, net als Alvaro trouwens, de kans om in het buitenland ervaring en kennis op te doen, ondermeer bij Moueix en Penfolds. Toen hij in 1994 terugkeerde naar het ouderlijk wijngoed, was hij vooral gefascineerd door de technische, wetenschappelijke kant van wijn maken. En omdat vele andere broers en zijn vader zich vooral bekommerden om de rode wijnen, maakte hij plannen om de witte Rioja van Palacios Remondo te moderniseren.
Hij overtuigde zijn vader dat hij de wijn voor driemaal zijn toenmalige prijs kon gaan verkopen en kreeg de ruimte om zijn eigen witte wijn te maken. Zo ontstond vanaf 1997 Plácet, een van de eerste witte Rioja’s in een niet-oxidatieve, eigentijdse stijl. En het werd een groot succes.
Echt Galicisch
Tussen 1997 en 2004 – het jaar dat hij naar Valdeorras ging en voor zichzelf begon – gebeurden er twee belangrijke dingen, zegt hij nu. In 1998 leerde hij godello kennen, de druif waarop hij verliefd werd. En in 2000 stierf zijn vader. Zijn inmiddels wereldberoemde broer Alvaro keerde terug naar het ouderlijk domein en toen daar alles onder controle was, kon Rafael erop uit. Hij besloot, op basis van eerdere ervaringen als consultant, oudere en hooggelegen wijngaarden (650-740 meter) te kopen in het westelijk deel van Valdeorras, in de Val do Bibei (vallei van de Bibei). Het wijngaardareaal bestaat uit vele, kleinere percelen in prachtige terraswijngaarden op steile hellingen en zijn bijna uitsluitend beplant met godello.Godello is een heel oude, van oorsprong waarschijnlijk écht Galicische variëteit, dezelfde als in Douro gouveio (maar niet gouveio real!) en in Dão verdelho wordt genoemd. Deze stond van oudsher veel aangeplant in de provincie Ourense van de autonome regio Galicië, maar was op een gegeven moment bijna verdwenen. Want na de problemen met phylloxera plantte men daar vooral ‘gemakkelijke’ druiven als alicante bouchet (ter plaatse garnacha tintorera genoemd) en palomino fino aan. Dit is meteen ook de reden dat er weinig echt heel oude godello-wijngaarden meer zijn in Valdeorras, zoals Rafael’s perceel Sorte Antiga uit 1920, waarvan het edele fruit voor topcuvée As Sortes wordt gebruikt.
Kleur van kiwi
Voor goede Godello is een aantal dingen van belang, vertelt Rafael. De hoge ligging zorgt voor de frisheid in de wijnen. Daarbij kan godello niet goed tegen direct zonlicht, want de druiven verkleuren dan snel. Rafael wil groene druiven met groene steeltjes en bruine pitjes oogsten, die sap geven met de kleur van kiwi’s (echt!). Dus liggen sommige wijngaarden op het noorden en zorgt hij voor een hoog en breed bladerdek (hij creëert een gespleten bladerdek of een brede gobelet, afhankelijk van wel of geen geleiding), om voldoende schaduw te creëren. Tenslotte werken de bodems mee. De grof-zanderige bodem op pure graniet is zuur en arm, en geeft geconcentreerde, vrij kleine druiven, met weinig appelzuur maar veel wijnsteenzuur. De pH’s liggen bij de oogst meestal onder 3.0 en de wijnen eindigen met 3.1 à 3.2, hetgeen perfect is voor witte wijnen.
Zoals gezegd, Rafael was aanvankelijk vooral geïnteresseerd in de technische aspecten van wijn maken en was jarenlang technisch directeur van Palacios Remondo. Met het beginnen van een eigen domein werd hij ook echt wijnboer (wijngaardenier), hetgeen hij nu heerlijk vindt. En hij is er stukken minder ‘technisch’ door gaan werken, minder sturend en ingrijpend. Zo worden de wijngaarden biologisch en deels biodynamisch bewerkt. Toch is hij blij met zijn technische achtergrond, die hem juist goed in staat stelt minimalistisch en natuurlijk te werken, omdat hij heel goed weet wat te doen maar ook wat te laten. Hij gebruikt niet veel nieuw hout meer en het hout komt uit Normandië; dat is zeer neutraal en compact, dus weinig oxidatief. Ook gebruikt hij nog maar weinig (maar wél genoeg) sulfiet bijvoorbeeld. Wel hecht hij veel waarde aan temperatuurscontrole; zelfs zijn houten vaten hebben een ingenieus koelingssysteem.
Geproefd
Van zijn 24,5 hectare grote domein (en door een klein beetje druiven bij te kopen) maakt hij tegenwoordig vijf wijnen, waarvan ik alleen de exclusieve topcuvée Sorte O Soro niet kon proeven (zeer beperkt, uitverkocht). Maar niet getreurd, de overige drie cuvées zijn de moeite meer dan waard en goed verkrijgbaar:
Valdeorras Godello ‘Bolo Mountain Wine’ 2014
100% godello, deel van de druiven wordt bijgekocht; wijngaarden op minimaal 600 meter hoogte, stokken 10-21 jaar oud; vergist en gerijpt in RVS; de tweede instapwijn, volgens Rafael, een wijn om goed kennis te maken met de druif godello. 2014 is heerlijk fris, iets tropisch qua fruit, ook peer; heerlijk ronde, fruitige, sappige smaak, geen hoge zuren, wel frisheid en iets mineralig en zilt, met milde bitters.
15/20 punten
Valdeorras Godello ‘Louro’ 2014
92% godello, 8% treixadura; van wijngaarden op 680 meter en hoger, van stokken van 17-38 jaar oud; vergist en gerijpt in Franse foeders (3000 liter); volgens Rafael een wijn met een van de beste prijs-kwaliteit-verhoudingen van Spanje voor wit (hij is niet bescheiden). Wijn komt aanvankelijk sterk reductief (gesloten, vuursteenachtig) over, heeft echt tijd en lucht nodig; daarachter zit veel natuurlijke concentratie en frisheid; smaak is schoon en heeft echt intensiteit en kracht, maar blijft elegant, duidelijk zilt in de lange finale, met weer fijne bitters.
16/20 punten
Valdeorras Godello ‘As Sortes’ 2013
100% godello, van meerdere percelen, variërend in leeftijd van 39 tot 95 jaar oud; vergisting en rijping in Franse eikenhouten vaten van 500 liter, 25% nieuw hout; lastig maar geslaagd jaar, zegt Rafael. Wijn heeft in geur klein geel fruit, is mineralig; in de smaak vindt je de slankheid van het jaar terug, fruit is mooi, smaak iets ziltig en compact, maar mist net even wat spanning en lengte.
16/20 punten
Valdeorras Godello ‘Louro’ 2012
Lage opbrengsten, vanaf april weinig water, maar niet warm, minerale expressie is geweldig daardoor, zegt Rafael. Prachtige geur, riesling-achtig qua fruit, bloemig met groen en geel fruit; smaak is heel sappig in het begin, door mooi zoet geel fruit, dan zilt en eindigt droog en slank, erg mooi.
16,5/20 punten
Valdeorras Godello ‘As Sortes’ 2011
Serieuze geur, ook omdat die wat gerijpt is, tonen van hazelnoot, witte bloemen, in geur zeer ziltig; de smaak is krachtig en ‘extra’ intens, alles is meer present dan in alle vorige wijnen, meer zuren, meer zilt, meer bitters, daardoor meer impact en grotere lengte; klassewijn.
17/20 punten
Zowel iets koels als iets warms
Al met al was ik zeer onder de indruk van de stijl en kwaliteit van Rafael Palacios’ wijnen. Alhoewel godello op en top Galicisch is en unieke wijnen geeft, zijn vergelijkingen met andere witte wijnen logisch en soms zinvol, omdat Godello nog niet erg bekend is bij een wat groter publiek. Zelf maakte Rafael een paar maal de vergelijking met Oostenrijkse Grüner Veltliner en die kon ik goed volgen. Net zoals goede Grüner Veltliner uit Wachau of Kamptal zowel iets koels heeft als iets warms, is dat ook voor Godello wel kenmerkend. Waar in Wachau koelere atlantische invloeden op warme pannonische botsen en zorgen voor dergelijke contrasten in de wijnen, zijn dat bij Godello in Valdeorras atlantische en mediterrane invloeden. Maar de wijnen van Rafael Palacios hebben door hun hooggelegen herkomsten zeker wat meer Atlantische koelte en ziltigheid dan mediterrane warmte en kruidigheid. Los van dat alles: het zijn zeer boeiende, goede witte wijnen met veel authenticiteit. Daar doe ik het voor.
De wijnen van Rafael Palacios zijn verkrijgbaar bij Henri Bloem en Grape District.
