Soms ben ik wel eens jaloers op columnisten die schrijven over (geo)politiek. De onderwerpen waarover je kunt schrijven, dienen zich op een presenteerblaadje aan. Lekker de bokshandschoentjes aan, en je uitspreken over alles wat er op dat vlak fout gaat. Want er gaat eigenlijk niet veel goed, van welke kant je het ook bekijkt. Nou ja, voor sommigen ongetwijfeld wel, laten we maar zeggen.
Toch is ook wijn tegenwoordig, goedbeschouwd, niet meer los te zien van (geo)politiek. De politiek heeft invloed op wijn en de wijn invloed op politiek. De voorbeelden stapelen zich op. Het meest voor de hand liggende voorbeeld zijn importheffingen, het favoriete woord van de nieuwe Amerikaanse president. De Volkskrant beschreef diens gevecht tegen het Amerikaanse handelstekort als het gevecht van Don Quichot tegen de windmolens. Er is geen enkele econoom te vinden die er de zin van in ziet. Maar het moge duidelijk zijn: daardoor laat deze persoon zich niet afschrikken.
Europese wijnproducenten houden hun hart vast. Afgelopen week was ik in Toscane, en voor een DOCG als Chianti Classico zijn de V.S. verreweg de belangrijkste afzetmarkt, met wel een kwart van de totale export. Het UiV (Unione Italiana Vini] heeft berekend dat een importheffing van 20% op stille wijn en 10% op mousserende wijn zou leiden tot een daling van de verkopen op jaarbasis van € 330 miljoen. Wijn geldt als een van meest kwetsbare exportproducten van Italië als er importheffingen komen.
Daarnaast zijn er talloze andere voorbeelden te noemen. In Nederland kunnen we het ons niet voorstellen, maar op veel plekken is de handel in alcoholische dranken, dus ook wijn, in handen van een staatsmonopolie. Van Zweden of Noorwegen is dat wel vrij bekend, maar dat de Canadese staat Quebec ook zo’n monopolie heeft, zou je wellicht niet verwachten. Twee wijnbloggers uit Quebec, die ik tijdens de proeverij in Toscane sprak, deden daar nogal schamper over. ‘In Scandinavische landen valt het staatsmonopolie onder het ministerie van gezondheid. In Quebec is de minister van financiën de baas over het monopolie. Dat zegt genoeg. Het heeft niets te maken met de bescherming van (de gezondheid van) de consument. Maar alles met de bescherming van de gezondheid van de schatkist. In de loop der jaren is het accent dan ook verschoven in de richting van goedlopende wijnen met ruime marges. Want dat is vooral goed voor de schatkist.’
Soms is de rol van de politiek ronduit verwarrend. Zo probeert in Frankrijk het ministerie van gezondheid het alcoholgebruik af te remmen. Bij het heffen van een glas wijn mag de president zelfs geen ‘santé’ meer zeggen. Tegelijkertijd probeert het ministerie van landbouw met subsidies de wijnboeren te steunen om te overleven in crisistijd. Of gewoon door de aanleg van irrigatiesystemen te subsidiëren – wat dan weer in gaat tegen de wens om wijnbouw duurzamer te maken.
Maar het is niet zo dat de politiek alleen maar invloed uitoefent op de wijnbouw. Het kan ook andersom. Zo wist een krachtige lobby vanuit meerdere wijnlanden in 2019 een verbod tegen te houden op het gebruik van koper als middel om meeldauw te bestrijden, voor een periode van zeven jaar. Vooral biologisch werkende boeren in regenachtige wijngebieden zijn sterk op koper (in de vorm van kopersulfaat) aangewezen. Inmiddels nadert het moment dat dit uitstel afgelopen is. Ik ben benieuwd hoe dit afloopt. Gezien de meegaandheid van de EU met de boeren, vooral de laatste tijd, zou het me niet verbazen als er wederom uitstel wordt verleend.
Een lobby vanuit de Bourgogne heeft er onlangs voor gezorgd dat het Franse parlement heeft besloten dat het plafond waaronder een flinke korting wordt verleend op de erfbelasting wordt verhoogd van een half miljoen euro naar 20 miljoen euro. Voorwaarde is wel dat het geërfde bedrijf 18 jaar in het bezit blijft van de erfgenamen. De maatregel is genomen omdat de hoge prijs van de wijngaarden in de Bourgogne families er toe dwong wijngaarden uit de erfenis te verkopen om de erfbelasting te betalen. Waarvan rijke Fransen, zoals de miljardair Bernard Arnault (LVMH), profiteerden door bijzondere wijngaarden voor veel geld weg te kapen.
Dat is dan toch weer mooi. Soms kan een lobby er toe leiden dat de politiek zinnige besluiten neemt.
Ronald de Groot
