Het slechte nieuws blijft maar komen. Overal dreigt gevaar. We mogen nu ook al geen eieren meer eten van hobbykippen. Te veel PFAS. Nadat ons jarenlang is verteld dat we geen eieren van kippen in legbatterijen moeten kopen, is de boodschap nu zo’n beetje tegenovergesteld. Wat moeten we hier mee? Lastig te zeggen. We hebben de afgelopen tijd gekeken naar afleveringen van de tv-serie ‘Gelul of gezond’. Een leuk programma, dat op een verfrissende manier de draak steekt met de gevaren die ons bedreigen bij het nuttigen van ons voedsel. Iedere keer als de hoofdpersoon iets wil eten, verschijnt er een influencer in beeld die zegt dat het eten van dat product ongezond is. Waarop het in de kliko verdwijnt. Dit gaat door tot er niets meer over is om op te eten. Dus hoezo gevaarlijk?
Het programma laat niet alleen zien hoeveel er mis kan zijn met eten, maar ook hoe risicomijdend veel moderne consumenten zijn geworden. Maar hoe reëel zijn die gevaren eigenlijk? Want bij alle discussies over PFAS in eieren vroeg ik me vertwijfeld af hoe gevaarlijk PFAS nu eigenlijk écht voor me is. Op de website van het RIVM wordt gesteld dat in eerste instantie een effect bestaat op het immuunsysteem, waardoor de kans bestaat dat je sneller ziek zou kunnen worden. Maar bij welke hoeveelheden en bij welke blootstelling, kan in de praktijk moeilijk worden gezegd. Dat wordt ook niet vermeld. In de krant viel een commentaar te lezen dat het effect van het weigeren van vaccinaties – bijvoorbeeld voor mazelen – groter is dan het negatieve effect van PFAS. Gooi het maar in mijn pet.
Maar dat de focus op PFAS ligt, ook op Europees niveau, wordt duidelijk uit de reacties op een onlangs verschenen rapport over het gehalte van PFAS in wijn. Dat blijkt uit de krantenkoppen na een bericht van het PAN (Pesticide Action Network Europe) dat uit analyse van een vijftigtal monsters van Europese wijnen blijkt dat het niveau van PFAS in wijn nog nooit zo hoog is geweest en dat de oorzaak ligt in het gebruik van bestrijdingsmiddelen met PFAS. Niet onlogisch, wellicht, voor een actiegroep tegen pesticiden. De Franse website vitisphere.com, die het graag opneemt voor de wijnboeren, beklaagt zich vervolgens over de alarmerende krantenkoppen naar aanleiding van dit onderzoek, onder andere in La Repubblica en in The Guardian.
Ook constateert de website dat er niemand uit de Franse wijnwereld op deze publicaties reageert. Bijvoorbeeld met de opmerking dat dit aantal monsters niet representatief kan worden genoemd. En dat behalve Europese wijnen ook wel wijnen uit andere landen getest hadden mogen worden. En dat zonder bestrijdingsmiddelen in Europa geen wijnbouw mogelijk is. Of dat het misschien een goed idee zou zijn om andere dranken, zoals jus d’orange of wellicht kraanwater te testen op hun PFAS-gehalte. Nou ja, dat laatste hoeft niet eens, want zelfs het RIVM meldt dat we ook via het kraanwater PFAS naar binnen krijgen. Het klinkt misschien vreemd, maar het lijkt er op dat PFAS overal is, en dat we moeilijk, of eigenlijk niet, kunnen voorkomen dat we het binnenkrijgen.
Het lastige in dit verhaal is dat niet duidelijk is hoeveel PFAS we via welk voedingsmiddel binnenkrijgen en in hoeverre dat slecht is of niet. Behalve dan bij eieren van hobbykippen, als we het RIVM moeten geloven. Let wel, ik wil het niet bagatelliseren, maar wel relativeren. We zijn ons tegenwoordig zó bewust van allerlei gevaren, dat het lastig is om door de bomen het bos nog te zien. De kans dat ik als oudere jongere op mijn e-bike kom te overlijden door een aanrijding met een auto is hier in Amsterdam een stuk groter dan de kans om ten onder te gaan door PFAS – in wijn of wat voor voedingsmiddel dan ook. En hoewel ik de hetze tegen alcohol volstrekt overdreven vind, weet ik wel zeker dat PFAS in wijn, bij het nuttigen van te grote hoeveelheden, minder schadelijk is dan de genuttigde alcohol. Dat is de harde realiteit. Dus meer dan een storm in een glas wijn zijn deze bevindingen niet te noemen.
Ronald de Groot
