Mycorrhiza is een vorm van symbiose tussen bodemschimmels en de wortels van planten, ook druivenplanten, waarbij wederzijds voedsel wordt uitgewisseld. Deze symbiose krijgt steeds meer aandacht in de wijnbouw. Schimmels spelen een grote rol in het plantenrijk: dankzij hen ontstonden zo’n 400 miljoen jaar geleden de eerste landplanten. De symbiose bestaat eruit dat de plant suiker afstaat aan de schimmel, die daardoor kan groeien en een uitgebreid mycelium (netwerk van schimmeldraden) kan vormen. In ruil daarvoor kan de gastheer makkelijker water opnemen en minerale voeding als fosfor en stikstof, ook van plekken in de bodem waar zelfs fijne wortels niet kunnen komen.
Mycorrhiza’s verhogen de tolerantie voor waterstress, bodemverzilting en ijzerchlorose
Daarmee dragen mycorrhiza’s bij aan de groei van de plant en verhogen zijn tolerantie voor waterstress, bodemverzilting en ijzerchlorose. Ook beschermen ze planten tegen opname van zware metalen – een voordeel in door koper vervuilde bodems – en tegen bepaalde wortelziekten en nematoden. Ten slotte is deze symbiose goed voor de bodemstabiliteit en slaan de schimmels koolstofdioxide op. Genoeg redenen om mycorrhiza’s in de wijngaardbodem te krijgen en te houden. Dat eerste kan bijvoorbeeld door het inoculeren van nieuwe aanplant met schimmels of door het gebruik van de juiste bodembedekkers. Het laatste bereik je door minder stikstofbemesting, beperkt fungicidegebruik en voorzichtigheid bij intense bodembewerking als ploegen.
Lars Daniëls, Magister Vini.
Vitis is een zeer mycorrhiza afhankelijke plant. Het is niet voor niets dat sommige wijnen een echt “terroir” hebben. Het gebruik van koper, zwavel, fungiciden, kunstmest en insecticiden in de wijnbouw blijft helaas niet beperkt tot de plant. De ze stoffen komen uiteindelijk op en in de grond terecht. Het druivenblad neemt deze stoffen eerst op om ze vervolgens samen met de door fotosynthese gevormde suikers via de wortels aan de bodem af te staan. Het gevolg is dat het belangrijke bodemleven gedecimeerd wordt. Misschien is het wat minder bekend dat vrijwel alle planten ongeveer 30% belasting betalen. Van de totale fotosynthese wordt 30% via de wortelhaartjes afgestaan aan de bodem om het bodemleven te voeden. Dit bodemleven omvat tal van schimmels, insecten, wormen en bacteriën. In ruil voor deze suikers helpen deze organismen de plant bij de opname van elementen. Nee, geen mineralen! (mineralen zijn samenstellingen van elementen) het zijn juist al deze organismen die de elementen vrijmaken uit mineralen en deze vervolgens tot in de wortels brengen. Dat doen mycorrhiza’s bij uitstek maar ook niet zonder hulp. Er is geen organisme op aarde dat volledig zelfstandig functioneert. Er zijn altijd weer andere organismen nodig om bepaalde taken te vervullen. Maar nu even terug naar alle plantvreemde stoffen die worden ingezet. Door het langdurig gebruik van deze middelen is er een verschuiving van bodemleven opgetreden waardoor Vitis steeds meer moeite heeft om alle elementen binnen te krijgen die mede het “terroir” bepalen. Planten nemen met behulp van het bodemleven tot wel 45 elementen op die op geen enkele bodemanalyse terugkomen omdat de hoeveelheden erg klein zijn. Uit steeds meer onderzoek blijkt dat deze onbekende elementen een rol spelen in de vorming van metabolieten die uiteindelijk weer mede de smaak bepalen. (neem bijvoorbeeld het verschil in smaak van een zongerijpte tomaat van de volle grond versus een kastomaat)
Het is zo goed als onbekend dat het oorspronkelijke microbioom in de grond door de inzet van plantvreemde middelen simpelweg verdwijnt. Door kunstmest groeien bepaalde bacteriën supersnel en verdringen de oorspronkelijke bacteriën die door de suikers uit de planten werden gevoed. Deze bacteriën staan hun plaats simpelweg niet meer af. Het gevolg is dat zelfs 12 jaar na het laatste kunstmestgebruik het oorspronkelijke microbioom niet terugkeert. Door de kunstmest zijn mycorrhiza’s niet meer belangrijk omdat kunstmest rechtstreeks in de plant wordt gepompt (ionenuitwisseling en osmosedruk) Bij de omschakeling naar bioteelt is het ontbreken van een geschikt microbioom de oorzaak van de zogenaamde omschakelingsproblemen. Tot slot. Planten, en alleen planten kunnen grond maken. Gezonde planten maken met hun hoogwaardige exudaten (suikers) gezonde grond. Kunstmestplanten die afhankelijk zijn van bestrijdingsmiddelen produceren laagwaardige suikers die een ongezond gemaakte grond in stand houden.
Pius Floris 26-11-2024
Dank voor jouw uitgebreide input Pius Floris! Groet, Lars.