Afgelopen dagen waren we voor een lang weekend in Twente. Voor het plezier, maar ook voor wat bezoeken ter plekke. Onder andere aan Roelof en Ilse Visscher van de wijngaard Hof van Twente, waar ik vandaag later op de dag wordt verwacht. Gelukkig hadden we goed weer, nogal uitzonderlijk, lijkt het op dit moment, na al die regen. Als je hier rondfietst, dan valt je op dat overal water staat, ook op veel akkers en in de weilanden.
Het resultaat van een naar mijn gevoel onafgebroken regen sinds zo’n beetje midden september vorig jaar. Dat zal wel weer overdreven zijn, maar dat het veel heeft geregend, blijkt wel uit de cijfers. 2023 was in Nederland het natste jaar ooit, met neerslagcijfers van rond de 1100 millimeter. Nederland was niet de enige plek. Ook in Bordeaux was 2023 het natste jaar in de geschiedenis, eveneens met neerslag van ruim boven de 1000 millimeter. Het lijkt wel of er tegenwoordig, met de klimaatverandering, een soort scheidslijn over West-Europa loopt. De streken onder Atlantische invloed krijgen veel meer regen dan normaal. De gebieden in Spanje en Frankrijk aan de Middellandse Zee zuchten onder een lange droogte. In de Roussillon zijn op sommige plekken wijngaarden waar in twee jaar geen druppel regen is gevallen. Over extremen gesproken.
En toch wordt hier in Nederland door waterleidingbedrijven gezegd dat er straks niet genoeg drinkwater meer is. Een paradoxale situatie. Dat het water in Catalunya op de bon is, kan ik me voorstellen, maar in Nederland? Maar we moeten ons wel realiseren dat door de hogere temperaturen ook meer verdamping optreedt. Ook zijn we niet gewend water op te slaan. Wat ook geldt voor Franse wijnboeren, overigens. In landen als Chili of Zuid-Afrika zie je overal waterbassins, waarin het weinige regenwater wordt opgeslagen. Een kwestie van eigen verantwoordelijkheid. In Europa wordt al snel geroepen dat de overheid het maar op moet lossen. Maar hoe?
Feitelijk is de situatie voor de wijngaarden rond de Middellandse Zee vrij rampzalig. Wetenschappers kwamen kortgeleden met een publicatie dat wijnbouw in Griekenland, Spanje, Zuid-Frankrijk en Zuid-Italië aan het einde van deze eeuw niet meer mogelijk zou zijn, door de hogere temperaturen en de droogte. Een conclusie die werd getrokken op basis van een groot aantal onderzoeken en publicaties. Nu zijn er wijnboeren in Zuid-Frankrijk die eisen dat ze irrigatie mogen gebruiken, en die daar zelfs voor worden gesubsidieerd. De situatie in Catalunya laat zien dat dit niet gaat helpen. Door de droogte daar is er gewoon geen water, dus ook niet om te irrigeren.
In een interview op vitisphere.com geeft onze medewerker professor Kees van Leeuwen dit ook aan. Hij nuanceert de uitkomsten van de publicatie door te stellen dat boeren nog veel mogelijkheden hebben om zich aan te passen aan de droogte. Bijvoorbeeld door de wijngaarden als bosjes te laten groeien, in vaktermen gobelet genoemd. In dat geval hebben de wijngaarden veel minder water nodig, en de druiven hangen veel beter in de schaduw. Dus juist de aanplant op bedrading en de aanleg van irrigatie zijn de verkeerde weg, iets waar ik overigens al vaker over heb geschreven.
Het is eigenlijk onbegrijpelijk dat hier nog steeds voorvechters van zijn, zeker als je bedenkt dat er schaars water voor nodig is, terwijl de stokken ook zonder zouden kunnen. Een vorm van struisvogelpolitiek die in deze tijd van grote klimaatverandering en droogte domweg onacceptabel is.
Ronald de Groot
