Het lijkt een bijzonder toeval. Sinds weerman Gerrit Hiemstra midden september afscheid nam, is het zo ongeveer continu aan het regenen. Buitengewoon onaangenaam, en dat niet alleen. Zoals iedereen kan zien, staat het water iedereen zo’n beetje aan de lippen. Gelukkig lijkt de komende week even een pauze in de neerslag aan te breken. Ondanks alles lijken er nog altijd mensen te zijn, zelfs politici, die het verband tussen de neerslagrecords met de klimaatopwarming denken te kunnen ontkennen. Zelfs met deze waterstanden. Dream on, zou ik zeggen.
Wijnboeren hoef je het niet te vragen. Voor hen is de opwarming een gegeven, dat continu aanpassing vergt. Zelfs in Nederland. Afgelopen vrijdag waren we in Thorn, bij Harry Vorselen. Een van de beste en meest professionele wijnbouwers van ons land. Hij vertelt ons dat bij hem, in de Maasvallei, de beste jaren tegenwoordig de koelere jaren zijn. Ongelooflijk eigenlijk. ‘De druiven worden beter door ze lang te laten hangen. In warme jaren kan de zuurgraad heel snel dalen. Dan is de wijn flauw voor je het beseft. In 2018 verbrandde een deel van de druiven tijdens de extreme hitte. Dan ben je zo een paar ton druiven kwijt. Dat is het probleem. Alles met het weer wordt extremer. Daar moet je je tegen wapenen. Anders kun je niet overleven. Zelfs hier niet.’
In het buitenland gaan stemmen op om de wetgeving te veranderen vanwege de klimaatopwarming. Daar is veel voor te zeggen. Zo is voor veel herkomstbenamingen een minimum gesteld aan het suikergehalte van de druiven. De gedachte dat achter is begrijpelijk. In het verleden moest dit voorkomen dat met te hoge opbrengsten werd gewerkt. En je had een mooie helling op het zuiden nodig voor rijpe druiven met genoeg suiker. Tegenwoordig is het bijna omgekeerd. In een streek als de Champagne moeten de opbrengsten voortdurend worden verhoogd, om maar genoeg zuren te behouden bij lagere suikergehaltes. Ook elders wordt gepleit voor hogere rendementen, om maar minder suiker en concentratie te krijgen. Want er is ook nog een trend naar wijnen met minder alcohol, lichter van karakter en gemakkelijker te drinken.
Op een conferentie in Italië werd door Attilio Scienza, een van de toonaangevende experts in wijngaardbeheer en professor aan de universiteit van Milaan, gepleit voor een verandering in de regels voor de DOC. Hij deed dat in zijn functie van voorzitter van het comité van de DOC-wijnen. Hij vindt het idee van een minimaal suikergehalte in de druiven volledig achterhaald. Het zou juist mogelijk moeten zijn om wijnen met minder suiker en alcohol te maken, als de wijnmaker dat wil. Omdat je tegenwoordig zo’n beetje overal goede wijnen kunt maken, zou het streven gericht moeten zijn op meer typiciteit, meer terroirexpressie. Niet op wijnen met alleen maar concentratie en veel alcohol.
Hij is niet de enige die verandering wil. In de Wachau is net bekend geworden dat de vermaarde wijnmaker Franz-Josef Gritsch de organisatie Vinea Wachau zal verlaten, met ingang van de jaargang 2023. Hij vindt het systeem van Vinea Wachau achterhaald. Het idee achter Vinea Wachau was ooit goed en logisch. Op basis van het suikergehalte kunnen wijnen worden geclassificeerd als Federspiel en Smaragd. De rijkste en beste wijnen mochten als Smaragd op de markt komen. Maar inmiddels is het geen kunst om veel suiker in je druiven te hebben, zeker niet op de steile hellingen langs de Donau in de Wachau. Het wijnbedrijf is een van de oprichters van Vinea Wachau, en voor deze organisatie is dit geen goed nieuws. Begrijpelijk is het wel. Het is de consequentie van de klimaatopwarming, en elke producent moet nadenken over de gevolgen.
Zelf vind ik dat je beter kunt proberen de regels binnen je organisatie te veranderen, dan er uit te stappen. Maar dat is niet voor iedereen een optie. Zeker is dat er meer roep zal komen om de regels aan te passen, want linksom of rechtsom, de opwarming gaat verder en de consequenties voor de wijnbouw zijn enorm. Dat moeten we met zijn allen niet onderschatten. Aanpassing is onvermijdelijk, en wel overal.
Ronald de Groot
