Overpeinzingen: Prijsknallers dwaalt af van onderwerp

Vrijdagavond, ik kon er weer eens goed voor gaan zitten. Weer een interessante uitzending op de tv, ditmaal over wijn als prijsknaller. Dat belooft wat. We schrijven al jaren over (te) goedkope wijn en het feit dat er wereldwijd druiventelers zijn die (veel) te weinig voor hun druiven krijgen. Helaas, gaande de uitzending bleek de uitzending amper te gaan over wijn als prijsknaller, maar over het probleem van pesticidengebruik bij de productie van wijn. Helaas heb je aan één uitzending niet genoeg om dit probleem uit te diepen, zo complex is het. En het ligt er maar aan wie je interviewt. Maar zo werken de media.

Jammer, want in eerste in instantie wordt de vinger heel even op de zere plek gelegd. Dat gebeurt in een interessant gesprek met een Duitse bottelaar van bulkwijnen, die schouderophalend zegt dat zijn klanten, de supermarkten, nu eenmaal goedkope wijn willen. En als hij die niet levert, dat de supermarkten wel iemand anders weten te vinden, die wél wil leveren. Dat het bottelen van overzeese bulkwijnen in Europa niet alleen goedkoper is, maar ook milieuvriendelijker, omdat geen grote partijen flessen gevuld met wijn hoeven te worden vervoerd, wordt maar terloops genoemd.

Waarom rekent het programma niet gewoon even voor wat een boer krijgt van een fles wijn die € 3,50 kost, genoemd als prijs die Nederlanders betalen? Alleen al de fiscus vangt hiervan € 0,68 accijns, bijna hetzelfde als de boer er voor krijgt, namelijk ongeveer € 0,85, wat overblijft als de fles, het etiket, de kurk (of schroefdop) en het transport zijn betaald. En natuurlijk de marge van de supermarkt. Daarna had het programma kunnen afreizen naar Spanje, waar sommige druivenproducenten zelfs niet meer dan € 0,25 voor een kilo druiven ontvangen. Dat is pas schrijnend. Kennelijk was Spanje iets te ver voor de makers.

Daarna kijken we plotseling naar een programma dat gaat over het gebruik van pesticiden in de wijnbouw, en vooral het misbruik, dat nodig zou zijn voor het produceren van grote hoeveelheden goedkope wijn. Daarbij worden een paar Franse producenten geïnterviewd, en een slachtoffer van het spuiten met pesticiden.

Niet dat ik het gebruik van pesticiden wil verdedigen – integendeel. Maar alleen focussen op het probleem van pesticiden om de prijs van wijnen laag te houden is wel heel eenzijdig. Ik kan de makers melden dat in landen als Chili of Zuid-Afrika zeer grote hoeveelheden wijn van een hectare kunnen worden geproduceerd zonder het gebruik van zoveel pesticiden, domweg door het droge klimaat, dat zorgt voor een veel lagere ziektedruk dan in Frankijk, vooral in wijngebieden onder de Atlantische invloed. Let op de wijnproducent uit de Gascogne die aan het woord is, zegt dat ‘dit jaar’ alleen kon worden overleefd door veel spuiten. Let op ‘dit jaar’. 2021 was qua weer een rampjaar, door de vele regen in de zomer, die zelfs een aantal biologisch werkende boeren er toe dwong ‘conventioneel’ te spuiten, omdat de oogst anders verloren zou gaan en hun bedrijf te gronde. Daar wordt voor het gemak even aan voorbij gegaan.

Natuurlijk is het schrijnend dat omwonenden en arbeiders in het verleden gezondheidsschade hebben opgelopen door het spuiten. Inmiddels mag in Frankrijk binnen een bepaalde afstand van bebouwing dan ook niet meer worden gespoten en gelden strenge regels voor de bescherming van arbeiders.

Dat er pesticiden in de wijn worden gevonden is een oud verhaal. En wijn is niet het enige voedingsmiddel; hetzelfde probleem speelt bij groenten en fruit. De toelating van bestrijdingsmiddelen is geregeld in Europese en Nederlandse wetgeving. In Nederland is dit de Wet Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden (Wgb). In de wet staat welke bestrijdingsmiddelen in welke hoeveelheden gebruikt mogen worden. Er zijn tussen de 200 en 250 stoffen toegelaten. En ze mogen niet in hoeveelheden in het voedsel of de wijn zitten die gevaarlijk zijn voor de consument. Het is ook aan de overheid om op de naleving hiervan toe te zien.

Volgens een Franse dame die zich verzet tegen het gebruik van pesticiden, zouden deze op het etiket moeten worden vermeld als ingrediënten. Zoals ik al vaker heb geschreven ben ik een voorstander van het vermelden van ingrediënten op een wijnfles. Maar helaas gaat dat het probleem in het geval van pesticiden niet oplossen. Want wat op de druiven wordt gespoten, geldt niet als ‘ingrediënt’ en zal nooit op een fles vermeld hoeven worden.

Aan het eind van het programma komt de sympathieke en idealistische wijnmaker Thierry Valette aan het woord van Clos Puy Arnaud in Castillon, Bordeaux. Hij fulmineert tegen het gebruik van pesticiden. Maar de realiteit is dat zelfs in biodynamische wijnbouw in het Atlantische klimaat van Bordeaux pesticiden moeten worden gebruikt om de oogst te beschermen. En de realiteit is dat hij zich een kleinere oogst kan permitteren, omdat zijn – overigens uitstekende – wijnen hier in Nederland meer dan € 30 per fles kosten. Dat vind ik niet te veel, maar laten we blij zijn dat wijn inmiddels geen product meer is voor de happy few en dat ook degenen die zich zo’n prijs per fles kunnen of willen veroorloven, ook een betrouwbare fles wijn kunnen kopen. En als die prijs voor de boer niet fair is, dan moet die natuurlijk hoger zijn. Dat is ieders verantwoordelijkheid. Net als bij plofkippen en kiloknallers. Maar daar had dit programma dan ook feitelijk over moeten gaan.

Ronald de Groot