Een bijzondere gebeurtenis, afgelopen week: een online persconferentie van het CIVC (het overkoepelende orgaan van de Champagne) speciaal voor de Benelux. Altijd interessant. Gewoon even horen wat de laatste ontwikkelingen zijn, en hoe het CIVC aankijkt tegen de toekomst. En dat tegen de achtergrond van verkopen die zich dit jaar wonderbaarlijk goed hebben hersteld van het dieptepunt de covid-crisis van afgelopen jaar. En ook tegen de achtergrond van een moeilijke jaargang 2021, waarbij vorst en meeldauw hun tol eisten, en plaatselijk in de streek voor zeer lage opbrengsten zorgden.
De persconferentie was niet alleen maar een soort goed-nieuws-show, maar het moest uiteraard niet negatief zijn. Zo werd duidelijk verteld dat de verkopen van Champagne in 2020 zijn gedaald met 17%. Maar het goede nieuws volgde meteen: in Nederland, lang een achtergebleven Champagne-land, zijn de verkopen in 2020 juist gestegen met 14,5% in volume, tot bijna drie miljoen flessen, waardoor Nederland het elfde exportland voor Champagne is geworden. Toch bijzonder, en voor mij lastig te verklaren. Wellicht speelt het feit dat onze economie het relatief goed bleef doen, ook tijdens de eerste lockdown(s) daarin een rol. Zowel in waarde als in aantal flessen is de export naar Nederland zelfs nog nooit zo hoog geweest.
Ook bleek uit de persconferentie dat Champagne de druk voelt, als ‘premium’-wijn, om aandacht te besteden aan duurzaamheid. Nu is, aldus het CIVC, zo’n 50% van de wijngaarden duurzaam. In 2030 moet dat 100% zijn. Daarbij moet opgemerkt worden dat dit vooral gaat om het certificaat ‘Haute Valeur Environnementale’ (HVE). Biologisch en biodynamisch boeren is niet voor iedereen in de streek weggelegd, vanwege hoge ziektedruk in het toch bij tijd en wijle behoorlijk regenachtige, Atlantische klimaat.
Over klimaat gesproken: de olifant in de kamer van de Champagne is de klimaatopwarming – een onderwerp dat onbesproken bleef. De temperatuurstijging van de afgelopen decennia maakt het steeds moeilijker om de druiven voldoende zuren te geven, een van de geheimen van goede champagne. In een gesprek dat ik afgelopen week had met Duncan Brown van de Engelse sparkling-producent Gusbourne, merkte deze snedig op dat Champagne ‘gedwongen’ wordt steeds meer ‘Brut Zéro’ te maken, ongedoseerde champagne. Op die manier kan het gebrek aan zuren worden opgevangen, zo is de gedachte. Toevoeging van wat suiker, zoals bij een ‘normale’ dosage, van zo’n 5, 6 g/l, zou het evenwicht dan verstoren. Een zinnige redenering. Het bijzondere van de Champagne is dat Brut Zéro of Brut Nature heel slim wordt gehypet als een bijzondere nieuwe mode. Marketing is een sterk punt van de streek – altijd al geweest.
Een ander sterk punt is de verdediging van het gebruik van de naam ‘Champagne’. In het verleden is het zelfs gelukt het Zwitserse dorpje Champagne te verbieden zijn wijnen onder de eigen dorpsnaam op de markt te brengen. Met trots werd in de persconferentie vermeld dat de herkomstbenaming inmiddels in 123 landen is beschermd. Afgelopen september werd succes geboekt in een rechtszaak bij het Europese hof van justitie tegen een keten van tapasbars in Catalunya die de naam ‘Champanillo’ draagt, omdat deze te veel op Champagne lijkt.
Mooi natuurlijk, maar de streek leed ook een gevoelige nederlaag – zo werd ook toegegeven. De Russische president Poetin verordonneerde in juli dat het gebruik van de aanduiding ‘Champagne’ in cyrillische tekst – Russische letters – zou worden voorbehouden aan mousserende wijnen uit eigen land. Rusland is met de V.S. een van de weinige landen die de herkomstbenaming ‘Champagne’ nooit officieel heeft erkend. Tja, en dan kan de Russische president zijn nationalistische kaart weer eens spelen. LVMH (Moët & Chandon, Ruinart, Veuve Clicquot, etc.) heeft honderdduizenden euro’s uitgegeven om de etiketten aan te passen. Er zijn kleinere producenten die dit weigeren, deels ook om principiële redenen. Diplomatiek overleg tussen Frankrijk en Rusland heeft er toe geleid dat Rusland de invoering van de wet heeft uitgesteld tot eind van dit jaar. Maar hij blijft als een zwaard van Damocles boven de Russische champagne-markt hangen.
Soms zit het mee, soms zit het tegen. Gelukkig kan de Champagne wel tegen een stootje. Het merk staat als een huis, en de marketing is perfect op orde. En mooie champagne blijft voorlopig wereldwijd dé bubbel. Daar kunnen Poetin noch de klimaatverandering snel iets aan veranderen. Gelukkig maar.
Ronald de Groot
