In de medische wereld is het al jaren een groot probleem. Publicaties van belangrijke onderzoeken worden beheerd door een klein aantal uitgeverijen, die daar grote winsten op maken. De onderzoeken worden vaak betaald met gemeenschapsgeld -onder andere van de Europese Unie. Vervolgens beschrijven de onderzoekers de resultaten in artikelen waar ze van de uitgevers niets voor krijgen. De uitgevers laten de resultaten dan toetsen door collega’s volgens een systeem van peer review. Ook dat is bijna altijd vrijwilligerswerk. De uitgevers vragen vervolgens zeer hoge bedragen voor de abonnementen op de bladen waarin deze artikelen worden gepubliceerd. Bibliotheken wereldwijd, onder andere van universiteiten, kwamen al eens in opstand, maar hebben deels het hoofd in de schoot gelegd. Een van de grote spelers is Reed-Elsevier, tegenwoordig RELX geheten. Dat zegt goed te zijn voor zo’n kwart van de wetenschappelijke publicaties en maakt daar zo’n miljard euro winst op.
Onze medewerker Kees van Leeuwen, professor in Bordeaux, heeft al jaren met dit probleem te maken. Dus ook het wetenschappelijk onderzoek in de wijnbouw heeft te lijden onder dit systeem. Hij schrijft ons dat het probleem in eerste instantie is aangepakt met een systeem dat ‘open access publication’ heet. Sinds een jaar of tien, vijftien is dat meer en meer gebruikelijk, de artikelen zijn dan gratis beschikbaar voor de lezers via een web platform. Hij schrijft vervolgens dat dit de situatie uiteindelijk niet oplost. ‘Het probleem is dat de kosten van de publicaties niet meer bij de lezers worden gelegd (die mogen gratis lezen) maar nu bij de auteurs. De grote uitgeverijen rekenen ‘kosten’ voor publicatie, die op kunnen lopen tot € 3000 per artikel. Daarmee maken de uitgeverijen nog steeds enorme winsten.’ Omdat hij en zijn collega’s van andere universiteiten deze situatie onacceptabel vinden, heeft een consortium van 15 universiteiten een eigen platform gecreëerd. ‘Sinds 2016 publiceren we online wetenschappelijke artikelen, die noch de lezers, noch de auteurs iets kosten. (http://oeno-one.eu/). Dit initiatief is volledig onafhankelijk van enige commerciële uitgeverij. Meer dan 1200 artikelen zijn op dit platform beschikbaar. Nu lanceren we een tweede open access journal, met de naam “IVES Technical Reviews”. Dit tijdschrift, dat op 5 februari ten doop werd gehouden, staat online op het volgende adres: https://ives-technicalreviews.eu/. Omdat wijnprofessionals graag in hun eigen taal lezen zijn alle artikelen verkrijgbaar in het Engels, Frans, Spaans, Italiaans, Portugees en Duits.’
Hij vraagt dit initiatief wereldkundig te maken, zodat iedereen die is geïnteresseerd, er kennis van kan nemen. Ik ondersteun dit graag. Uit ervaring weet ik dat wijnmakers en -techneuten uit passie de kennis over hun werk graag met iedereen delen. Het is vreemd dat grote uitgeverijen daar schatrijk van worden. Dus juich ik het initiatief alleen maar toe.
Ronald de Groot
Bijzonder goed initiatief! Nieuwe inzichten (in welke industrie dan ook) moeten gedeeld worden. Voor de wijnbouw is het essentieel om deze informatie te delen gezien de klimaatverandering. Gelukkig is er al een aantal jonge wijnmakers dat recent de wijnbouw is ingestapt dat de (net) opgedane kennis al in de praktijk uitvoert. De websites komen bij mij onder favorieten te staan!
Heeft het in stand houden van het wetenschappelijk tijdschriften systeem ook niet te maken met het feit dat een groot aantal wetenschappers hun artikelen liefst in de beste en dus duurste tijdschriften gepubliceerd zien? En direct dus ook het systeem in stand houden?
Schitterend initiatief! Sites met een schat aan interessante informatie! Dank!