Soms proef je een zeldzame druif. Zo eentje die tot dan toe alleen in de boekjes bestond. Neem nou de Savoyaardse gringet. Dankzij Dominique Belluard ken ik deze bergachtige druif nu in zijn puurste verschijningsvorm.
Wijnregio Savoie heeft sowieso aparte druiven. En wijnen met de voor de regio zo kenmerkende frisse stijl. Knisperend knapperig, met een kruidige sappigheid. Logisch ook, ze staan bijna allemaal met hun wortels verankerd in de uitlopers van de Alpen. Maar de oeroude gringetdruif is toch net weer even anders. Al was het alleen al omdat er wereldwijd maar zo’n 22 hectare van bestaan, die allemaal te vinden zijn in het plaatsje Ayse (Ayze). En de helft daarvan wordt biodynamisch vertroeteld door ‘gringetfluisteraar’ Dominique Belluard.
Un cépage tombé dans l’oublie
Belluard is dé man achter de gringet. Zelfs in Wine Grapes – het epische naslagwerk van Jancis Robinson – wordt hij veelvuldig aangehaald. Een bezoek aan het domaine is dan ook een belevenis. Het familiebedrijf – gelegen in het hart van de Arve-vallei tussen Genève en Chamonix Mont-Blanc – bevindt zich in een prachtige oude gletsjervallei. Wijngaarden zijn hier al sinds de 13de eeuw: gesitueerd op zo’n 450 meter hoogte, met een zuidelijke focus en op een bodem van glaciale sedimenten en morenen (bergpuin en keien). Het Alpenklimaat zorgt voor grote temperatuurverschillen tussen dag en nacht, wat de fysiologische rijpheid en de zuurgraad van de plaatselijke druif ten goede komt. Het voormalig boerenbedrijf Belluard bezit tegenwoordig alleen nog wijngaarden (zo’n 10 ha, met stokken tot zestig jaar oud), maar huidige eigenaar Dominique is nog altijd een echte Franse bergboer. Type no nonsense, kort van stof en met sigaret in de mondhoek. Sinds 1988 bezit hij een van de oudste bergwijngaarden met de unieke inheemse druif gringet erop. Belluard: “Le gringet était tombé dans l’oublie.” Het ras was in de vergetelheid geraakt, maar hij zag de enorme potentie ervan. Er werden vooral mousserende wijnen van gemaakt, maar Belluard wilde ook stille wijnen. Zijn respect voor terroir en traditie leidde hem in 2001 tot de onvermijdelijke overstap naar biodynamie. En tegenwoordig is hij een van de belangrijkste biodynamische producenten van de Savoie.
De oorsprong
De gringet is een typische bergdruif. Belluard omschrijft ‘zijn’ ras als uitgesproken mineraal, verfijnd en met goede zuren. De druif werd lange tijd beschouwd als een kloon van de Jura-druif savagnin (die van de vin jaune). Volgens anderen kwam het ras van Cyprus, meegenomen door 13de eeuwse bisschoppen. Belluard: “Allemaal onzin. Gringet komt niet van Cyprus en is ook geen familie van savagnin. We weten gewoon niet waar het ras wel vandaan komt! Het is simpelweg een van de oudste Savoyaardse druivenrassen, met vooralsnog een onbekende oorsprong.” Gedegen DNA-onderzoek van zijn ‘grand cru’-wijngaard Le Feu toonde aan dat de druif zelfs niet verwant is met de traminerfamilie, de genetische basis van de meeste moderne westerse rassen. Dat zou betekenen dat gringet al van voor de Romeinse overheersing stamt.
Eieren én diamanten van beton
Naast biodynamie gelooft Belluard ook heilig in beton. En die overtuiging gaat best ver. Roestvrijstaal en hout hebben volledig afgedaan. Zijn wijnen vergisten en rijpen in de zeventien(!) ei-vormige betonnen vaten. Of in een van de zes diamantvormige cuves. Deze eveneens betonnen diamant (met ovalen binnenkant) is zijn absolute favoriet. Het materiaal heeft een iets andere structuur dan het ei. Volgens Belluard kan hij daardoor met nog meer precisie werken. “Mijn wijn wordt verfijnder, met een nog betere fraîcheur. En een ander groot voordeel van beton is dat het volume constant blijft. ‘Le part des anges’ (het deel dat verdampt tijdens vatrijping) is dankzij het beton gereduceerd tot nul. Vooral prettig nu ik door de voorjaarsvorst toch al meer dan 50% van mijn oogst heb verloren.” Hij laat dan ook geen druppel van het sap verloren gaan. Ieder restje uit mijn glas gaat linea recta terug in zijn geliefde beton.
De wijnen van Belluard
In de kelder is Belluard al net zo zorgvuldig en bewust als op zijn land. Hij werkt met natuurlijke gisten en gebruikt zo min mogelijk sulfiet (maximaal 20 mg/l, en zijn 100% Pur-Jus Gringet en Mondeuse zijn zelfs zonder toegevoegd sulfiet). In tegenstelling tot vele anderen uit de regio chaptaliseert hij zijn wijnen al tien jaar niet meer. En ondanks hun frisse karakter ondergaan de wijnen allemaal een malolactische fermentatie en rijping sur lie.
Ik proef ze allemaal. En hoe hij het ook doet, de wijnen van Belluard zijn retespannend. Met zijn twee mousserende Gringets houdt hij de plaatselijke bulles-traditie in ere. Les Perles du Mont-Blanc is een kruidige, citrusfrisse aperitiefwijn. De vollere, bloemige Mont-Blanc Brut Zéro is een echte gastronomische wijn.
De twee gobelet-cuvées Les Alpes en Le Feu en ook de 100% Pur-Jus (zonder sulfiet) laten het expressieve, stille potentieel van de druif in compleet verschillende stijlen zien. En dan maakt Belluard – op kleine schaal – ook nog eens wijnen van twee andere inheemse rassen: de aromatische Grande Jorasses (altesse/roussette, 3% van zijn wijnstokken) en een spatzuivere Mondeuse (nog geen 2% van zijn stokken). Dit zijn wijnen met finesse. Stuk voor stuk puur, delicaat en elegant. Ik kan niet anders concluderen, hier is een meester aan het werk.
Vleck wijnen is de Nederlandse importeur van Belluard’s wijnen.
Romy Kooij
