Nieuw van Rabelais: Traité de bon usage du vin

Goed nieuws voor de liefhebbers van Franse wijn en Franse literatuur en in het bijzonder voor de bewonderaars van wijn uit Anjou en van François Rabelais. Voor het eerst is namelijk diens Traité de bon usage du vin in Frankrijk verschenen. Dit bij uitstek hedonistische geschrift van de 16e eeuwse schrijver had op geen beter moment kunnen verschijnen in een land dat geplaagd wordt door een fanatieke ‘gezondheidslobby’ die het doet voorkomen alsof wijn drinken erger is dan alle plagen van Egypte bij elkaar.

Goed nieuws voor de liefhebbers van Franse wijn en Franse literatuur en in het bijzonder voor de bewonderaars van wijn uit Anjou en van François Rabelais. Voor het eerst is namelijk diens Traité de bon usage du vin in Frankrijk verschenen. Dit bij uitstek hedonistische geschrift van de 16^e eeuwse schrijver had op geen beter moment kunnen verschijnen in een land dat geplaagd wordt door een fanatieke ‘gezondheidslobby’ die het doet voorkomen alsof wijn drinken erger is dan alle plagen van Egypte bij elkaar. Rabelais’ held Pantagruel kreeg juist geen genoeg van rijk besprenkelde, copieuze maaltijden. Diens vader Gargantua trouwens al evenmin. Een beetje als Pieter Taselaar avant la lettre…

Avontuurlijk en ongelooflijk

De historie van de zopas gepubliceerde, 47 bladzijden tellende tekst is even avontuurlijk en ongelooflijk als de belevenissen van Rabelais’ helden. Het origineel is naar alle waarschijnlijkheid verloren gegaan. Wat de tand des tijds wel doorstond, was een Tsjechische vertaling uit 1622 en een geactualiseerde versie daarvan uit 1857. De huidige Franse uitgave is gebaseerd op die vertaling uit 1857. Het gaat daarbij in zekere zin om een reconstructie die het de 21^e eeuwse lezer wat makkelijker moet maken de bloemrijke taal van Rabelais ook nu ten volle te kunnen appreciëren. Het 16^e eeuwse Frans is voor Franstaligen van nu immers net zo lastig als het Engels van Shakespeare voor Engelstaligen. Wel is geprobeerd om de zinsbouw en de woordenschat zoveel mogelijk te doen lijken op die van Rabelais. Dat levert passages op als: “Ne buvez jamais seuls. La compagnie de buveurs est une engeance hautement estimée et sa parole barytonante est d’un poids considérable dans les cercles des gendarmes.” De knipoog naar de actualiteit moge duidelijk zijn.

Wijn aan tafel

Inhoudelijk biedt de Traité de bon usage du vin weinig nieuws. Dat kon ook moeilijk anders, gelet op wat Rabelais in zijn bewaard gebleven werken al over wijn aan tafel had gemeld. Laten we het er maar op houden dat alles draait om verteerbaarheid. We vernemen direct al in de tweede zin dat het nuttigen 184.646 flessen wijn uit Anjou geen afbreuk gedaan heeft aan Pantagruels vaardige omgang met tong, pen en een instrument waarvan de Frans benaming in net Nederlands als ‘priem’ vertaald kan worden… Het staat er zo: “Mon estimé maître Pantagruel m’a prié de noter ici en fidélité et brièveté ce qui lui paraît digne d’être consigné pour le profit général de la corporation des buveurs pantagruelistes. Il se fût volontiers acquitté de cette plaisante tâche et eût gravé ces paroles en tables de pierre; toutefois l’absorption de 184 646 bouteilles de vin d’Anjou ne rendit point sa langue moins habile que sa plume et son poinçon.” Die kunnen de fatsoensrakkers in hun zak steken.

François Rabelais

Traité de bon usage du vin

Editions Allia

ISBN 9782844853011

Prijs € 6,10

René van Heusden