In een paar hectische en voor sommigen spannende weken in oktober werden dit jaar de hoogst gewaardeerde wijnen van Italië bekend gemaakt. Althans, de hoogst gewaardeerde wijnen volgens Gambero Rosso en Slow Food, uitgevers van de bekendste Italiaanse wijngids “La Guida dei Vini d’Italia”; deze wijnen krijgen de felbegeerde Tre Bicchieri, oftewel drie bekertjes achter hun naam. Lars Daniëls MV zet de winnaars uit Alto Adige op een rijtje.
In een paar hectische en voor sommigen spannende weken in oktober werden dit jaar de hoogst gewaardeerde wijnen van Italië bekend gemaakt. Althans, de hoogst gewaardeerde wijnen volgens Gambero Rosso en Slow Food, uitgevers van de bekendste Italiaanse wijngids “La Guida dei Vini d’Italia”; deze wijnen krijgen de felbegeerde Tre Bicchieri, oftewel drie bekertjes achter hun naam. Dit gebeurde per gebied en op een soort volgorde van importantie, beginnend met Calabrië en Lazio en eindigend met de twee beroemdste gebieden, Toscane en Piëmonte. De gids zelf werd gepresenteerd op de beroemde Salone del Gusto, een jaarlijks culinair evenement in Turijn.
De wijngidsen van Italië
Gambero Rosso’s Vini d’Italia is niet Italië’s enige jaarlijkse wijngids en misschien ook niet de beste. Alternatieven of concurrenten zijn “I Vini di Veronelli”, “Vini d’Italia” van L’Espresso en de in mijn ogen zeer goede “Duemilavini”, samengesteld door de Italiaanse Vereniging van Sommeliers. Ook is er de wat omslachtige, zeg maar moeilijk te begrijpen, gids van Luca Maroni. Maar de Gambero Rosso, zoals men de gids kortweg noemt, is zeker de bekendste en internationaal gezien ook de belangrijkste. Voor de gehele lijst van winnaars verwijs ik U naar de website van Gambero Rosso (http://www.gamberorosso.it/) of die van Slow Food (http://www.slowfood.it/).
Aromatische witte wijnen
Een gebied dat de laatste jaren steeds hogere ogen gooit, is Alto Adige. Zeker voor witte wijn is het samen met Friuli-Venezia-Giulia de belangrijkste regio van Italië geworden. En daar waar Friuli, vooral Collio, een paradijs is voor liefhebbers van krachtige, soms wat zware witte wijnen, is Alto Adige het walhalla voor hen die van frisse, aromatische witte wijnen houden.
Maar ook in dit gebied is het de laatste jaren al aan de warme kant voor de productie van het bovengenoemde wijntype. Het vrij brede dal van de Adige ten zuiden van Bolzano, met zijn beroemde Strada del Vino, is echt te warm aan het worden voor de meeste aromatische witte druivenrassen. Die doen het eigenlijk alleen nog echt goed in de noordelijke, hoger gelegen delen van het gebied, zoals het nauwe dal van de Isarco (in het Duits “Eisacktal”) en de Valle Venosta. Dat laatste dal (in het Duits “Vinschgau”) loopt west-oost en ontvangt daardoor minder warme lucht vanuit het zuiden. Het heeft logischerwijze wel mooie zuidhellingen.
De doorbraak van riesling
Ook de proevers van Gambero Rosso is het opgevallen dat de echt mooie, zuivere en frisse wijnen niet meer uit de beroemde dorpen als Caldaro (Kaltern) en Termeno (Tramin) komen, maar uit de wijngaarden bij Chiusa (Klausen), Bressanone (Brixen) en Naturno (Naturns). En niet verwonderlijk en bijzonder heugelijk is het dat die mooie wijnen van druivenrassen als riesling, sylvaner en (grüner) veltliner komen.
Vooral riesling lijkt zijn grote doorbraak te beleven, met dit jaar maar liefst vier wijnen met Tre Bicchieri, waarvan drie uit het oogstjaar 2007. Deze meest edele der witte druiven profiteert in de Valle Isarco en de Valle Venosta optimaal van de hoge ligging van de wijngaarden (800m hoogte is heel normaal). Dat zorgt ervoor dat het niet té (lang) warm wordt en geeft grote verschillen tussen dag- en nachttemperatuur, hetgeen erg gunstig is voor de aromavorming. Maar ook de bodem van de noordelijke Dolomieten lijkt geschapen voor riesling; er zijn allerlei oergesteenten als graniet en gneis, verschillende soorten leisteen en in het zuiden van het Eisacktal ook al porfier. Waar komen dat soort bodems nog meer voor? Juist, in Die Heimat des Rieslings, Duitsland. Peter Pliger van Kuenhof is zeker één van de Rieslingprotagonisten van de Valle Isarco en heeft al veel succes gekend met zijn “Kaiton”, een wijn waarvan de stokken die er voor gebruikt worden overigens pas 10 jaar oud zijn. En dit geldt voor veel riesling in Alto Adige. Andere interessante Rieslings, buiten de winnaars, komen o.a. van de Eisacktaler Kellerei, Köfererhof en Pacherhof, hoewel zij soms vreemde dingen doen, zoals rijping in acaciahout.
Sylvaner en veltliner
Sylvaner is een echte specialiteit van de Valle Isarco en wordt vooral gezien als goede, ongecompliceerde etensbegeleider. Maar mensen als Celestino Lucin, wijnmaker van Abbazia Novacella (Stiftskellerei Neustift) en Gambero Rosso’s oenoloog van het jaar, en Manfred Nössing van Hoandlhof maken al jaren echt grandioze wijnen van dit oude ras.
Opvallend is ook het succes van veltliner in de Valle Isarco. Er staat overigens niet alleen grüner veltliner, maar ook de nauwelijks aanverwante frühroter veltliner. Die laatste, eigenlijk gewoon malvasia, wordt steeds meer gerooid ten faveure van de meer edele grüner veltliner en wellicht zit hem daar de kwaliteitssprong van deze wijnen in Alto Adige in. Ook wat betreft Veltliner is Manni (!) Nössing een referentie, maar ook de Eisacktaler Kellerei maakt overtuigende, originele Veltliner.
Onderstaand een overzicht van de Tre Bicchieri 2009 van Alto Adige, met vetgedrukt de wijnen van riesling, sylvaner en veltliner:
A. A. Bianco Beyond The Clouds ’06 Elena Walch
A. A. Cabernet Sauvignon Lafòa ’04 Cantina Produttori Colterenzio
A. A. Gewürztraminer Kastelaz ’07 Elena Walch
A. A. Gewürztraminer Nussbaumer ’07 Cantina Termeno
A. A. Gewürztraminer Passito Terminum V. T. ’06 Cantina Termeno
A. A. Lagrein Abtei Ris. ’05 Cantina Convento Muri-Gries
A. A. Lagrein Scuro Prestige Line Ris. ’06 Cantina Gries/Cantina Di Bolzano
A. A. Lagrein Scuro Ris. ’05 Erbhof Unterganzner Josephus Mayr
A. A. Moscato Giallo Passito Serenade ’05 Cantina Di Caldaro
A. A. Pinot Bianco Dellago ’07 Cantina Produttori Santa Maddalena/Cantina Di Bolzano
A. A. Pinot Bianco Sirmian ’07 Cantina Nals Margreid
A. A. Pinot Nero Ris. ’05 Stroblhof
A. A. Sauvignon Praesulis ’07 Gumphof – Markus Prackwieser
A. A. Sauvignon St. Valentin ’07 Cantina Produttori San Michele Appiano
A. A. Spumante Hausmannhof Ris. ’97 Haderburg
A. A. Terlano Pinot Bianco Vorberg Ris. ’05 Cantina Terlano
A. A. Valle Isarco Riesling Kaiton ’07 Kuenhof – Peter Pliger
A. A. Valle Isarco Riesling Praepositus ’06 Abbazia di Novacella
A. A. Valle Isarco Sylvaner Praepositus ’07 Abbazia di Novacella
A. A. Valle Isarco Sylvaner R ’07 Köfererhof – Günther Kershbaumer
A. A. Valle Isarco Veltliner ’07 Garlider – Christian Kerchbaumer
A. A. Valle Isarco Veltliner ’07 Hoandlhof – Manfred Nössing
A. A. Valle Venosta Pinot Bianco ’07 Falkenstein – Franz Pratzner
A. A. Valle Venosta Pinot Bianco ’07 Tenuta Unterortl – Castel Juval
A. A. Valle Venosta Riesling ’07 Falkenstein – Franz Pratzner
A. A. Valle Venosta Riesling ’07 Tenuta Unterortl – Castel Juval
Lars Daniëls MV.
