Hendrik Boom is, om met Gerard Reve te spreken, niet iemand van de straat. En dus ging ‘uw columnist’, zoals de Kuifjes van Wijnplein het zouden uitdrukken, naar een artistiekerig filmhuis om de documentaire Mondovino van Jonathan Nossiter te zien. U weet wel, die prent die tijdens en ook na het filmfestival van Cannes zo veel furore maakte. Boom kwam terecht in een zaaltje waar alle vertoningen iets te maken hebben met maatschappijkritiek en wereldverbetering. Alternatieve circuits en zo. Al was het dus geen dijenkletser, uw columnist beleefde toch zijn Wijnmoment van de week. Een lange zit van bijna tweeënhalf uur zonder verversing tussendoor. Op het witte doek een wat tendentieus pamflet van Amerikaanse makelij (!) tegen vermeende globalisering met imperialistische Amerikanen van het type Mondavi en bovenal de gewetenloze Bordelaise geldwolf en jetsetter Michel Rolland als voorspelbare slechterikken. Met Rolland dan weer als de Ultieme Slechterik. Ernst Stavro Blofeld, de Number One van Spectre uit de vroege Bondfilms, verbleekt erbij. Deze snoodaards zouden een wereldwijd complot leiden om wijn van zijn ‘typiciteit’ beroven. De cameravoering en montage van Mondovino – slechts een fractie van al het gefilmde materiaal is voor de eindmontage gebruikt – is van dien aard dat Goed en Kwaad bijna karikaturale vormen aannemen. Wie echter ooit wel eens met Michel Rolland te maken heeft gehad en, minor detail, zijn wijnen heeft geproefd, weet wel beter. Wat koop je voor een wijn die wel ‘typisch’ is, maar niet lekker? En ook al zijn de Mondavi’s bepaald geen heilige boontjes, zeker Roberts betekenis voor de wijncultuur wereldwijd mag niet onderschat worden. In de documentaire blijft hij letterlijk en figuurlijk op een onbeduidende achtergrond. Aan filmmaker-met-een-boodschap Nossiter lijken nuances echter niet besteed. Een kwestie van vooringenomenheid? Zijn ‘helden’ zijn figuren als Aimé Guibert in Aniane en Hubert de Montille in Volnay als de Asterixen van onze tijd en protagonisten van Terroir. Terroir kan volgens hen alleen maar voorkomen in … Frankrijk. Omdat daar al zo lang wijnbouw wordt gepleegd en de Fransen Gods uitverkoren volk zouden zijn. Al dat navelstaarderige gezever over terroir neemt soms Blut-und-Bodenachtige trekjes aan. Of liever Sang et Terre, want dit gedoe met ‘Überterroir’ en superioriteitsdenken is niet Duits maar juist typisch Frans. Net als dat dogmatische anti-Amerikanisme. (Tussen haakjes: Was die Guibert niet degene die zich geroepen voelde om in Aniane cabernet sauvignon aan te planten???)
De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat er in Mondovino ook een paar harde Franse noten gekraakt worden. Bijvoorbeeld dat Montpellier, niet ver van het communistisch bestuurde Asterixdorp Aniane dat Mondavi niet lustte, zijn welvaart grotendeels te danken heeft Amerikaanse bedrijven. De directeur van de Repression des Fraudes plaatst kanttekeningen bij het fenomeen Parkerwijnen, en dan van de soort die door zijn eigen landgenoten op niet geheel legale wijze gefabriceerd worden om maar in de smaak te vallen bij…Amerikanen. Was het trouwens niet in Frankriijk dat diezelfde Parker het Légion d’Honneeur kreeg? Zijn collega Suckling van de Wine Spectator kan dat nog niet zeggen, maar die wordt, zo blijkt uit Mondovino, nu en dan gefêteerd in Toscane wanneer hij een fijn stukje over de wijnen uit dat gebied schrijft. Andere lieden van naam die in beeld komen zijn ondermeer Michael Broadbent, Patrick Léon (Mouton), Jean-Claude Boisset en het echtpaar Staglin. Echt sympathieke wijnmensen komen in Mondovino maar mondjesmaat aan bod, lieden met extremistische denkbeelden zo veel te meer. Zie de opvattingen die leven bij vooraanstaande Toscaanse families als de Frescobaldi’s en Antinori’s, waar openlijk bewondering voor Mussolini wordt uitgesproken. Vanwege de orde en, inderdaad, die punctualiteit bij de spoorwegen… Al bij al krijg je dus een tamelijk ontluisterend beeld van het wijnwereldje, zonder dat dat allemaal in scene is gezet. Diverse geïnterviewden produceren uit ijdelheid namelijk spontaan gebakken lucht van de ergste soort. Op zichzelf is dat natuurlijk geen nieuws, maar toch.
Hoewel er heel wat kanttekeningen te plaatsen zijn bij het wijnverhaal en het een tikje langdradig is, is Mondovino het bekijken meer dan waard. De documentaire dwingt de kijker niet alleen tot een stellingname – Boom kiest altijd voor de Slechterik – maar bevat ook de nodige filmische hoogstandjes die op het netvlies beklijven. Zie de ‘scene uit een huwelijk’ bij de Frescobaldi’s die met prins Charles een vorkje gaan prikken, een absurdistische ladderscene op Mouton Rothschild, de rol van ‘persattachés’ en niet te vergeten de penetrante scheten producerende bulldog van Robert Parker die zijn baaasje tot een figurant degradeert. Honden vormen sowieso een soort rode draad door de documentaire. De kijker mag daar zelf conclusies aan verbinden. Gaat dat zien!
Hendrik Boom
