De website Vitisphère besteedde al eerder aandacht aan het hoge aantal zelfmoorden onder Franse wijnboeren. De site moet weliswaar als een soort spreekbuis van de wijnwereld worden beschouwd, maar de verhalen en de aantallen zijn wel degelijk alarmerend. Afgelopen weekend verscheen er een persoonlijk verhaal van een wijnboer uit Bordeaux, die al een jaar zwaar in de problemen was, en die uiteindelijk geen andere uitweg meer zag dan zich van het leven te benemen. Wat opvalt in dit wrange verhaal, is de verstikkende bureaucratie die hem uiteindelijk tot wanhoop dreef.
Nederlanders denken wellicht dat de toeslagenaffaire iets uniek Nederlands is. Of dat een overheid die met onredelijke incassopraktijken zijn eigen burgers in de problemen brengt, iets is dat alleen hier voorkomt. Wie dit verhaal leest, weet wel beter.
Wegens financiële problemen was de producent al een jaar ziek met depressieve klachten. Hij deed vorig jaar aangifte bij de politie wegens psychische intimidatie door de incassobureaus van de Mutualité Sociale Agricole (MSA). Deze instantie, belast met het innen van sociale premies bij wijnboeren, viel hem meerdere keren per week lastig met e-mails, die door niemand waren ondertekend, zodat hij niet wist tot wie hij zich moest richten. Een verschrikkelijke situatie, Kafka is er niets bij.
Ik heb wel eens geschreven dat het voor wijnboeren in landen als Frankrijk (te) vanzelfsprekend is dat de overheid ze helpt. En dat ze te gemakkelijk snelwegen afsluiten, wijn over de snelweg laten lopen en supermarkten intimideren. Maar dit is de andere kant van de medaille. Een overheid die met bureaucratische regels de wijnboeren de vernieling in helpt.
Het is natuurlijk zo dat een overheid niet alle bedrijven die failliet dreigen te gaan, kan ondersteunen. Het probleem van wijnboeren is echter dat je geen gewoon bedrijf hebt, maar een wijngaard. Je kunt niet zomaar overstappen van rode wijn naar witte wijn. Om maar niet te denken aan een ander product. Bordeaux is een van de meest getroffen streken. Ga maar na, een grote productie van rode wijnen, en een duur imago door (te) dure topwijnen, waardoor gewone Bordeaux eigenlijk al jarenlang moeizaam verkoopt.
Wrang is dat anderen aan hun wijnen verdienen, terwijl de wijnboeren zelf failliet gaan. Het is niet goed om supermarkten te bedreigen omdat ze Bordeaux ‘onder de prijs’ verkopen. Maar dat supermarkten alsnog verdienen aan de ellende van wijnboeren, is natuurlijk wel frustrerend. Ook restaurants zijn ‘grootverdieners’ in wijn. Reken maar uit. Een wijn die vier, vijf, zes keer ‘over de kop’ gaat – heel normaal in horecaland – levert een restaurant in harde euro’s een veelvoud op van wat de boer er voor krijgt – hij krijgt maar een deel van de inkoopprijs.
Dus dat veel wijnboeren in Frankrijk ten einde raad zijn, is niet zo vreemd. Als je een familiebedrijf van generaties onder je handen kapot ziet gaan, is dat verschrikkelijk. De wijngaard van 22 hectare van de boer die zelfmoord pleegde, wordt onder toezicht van de notaris en van de bank gerooid. Dat levert dan in elk geval nog een rooipremie op. Verwacht wordt dat er nog vele zullen volgen.
Ronald de Groot, hoofdredacteur
