Onlangs kwam onze redacteur Ronald Wortel terug uit de Douro met een dreigende boodschap: ‘over twintig jaar bestaat port niet meer’. Dat is nogal wat. Port is een versterkte wijn met een lange geschiedenis. Met een eeuwenoude traditie van wijnmaken van wijngaarden langs de bovenloop van het Portugese deel van de Douro – in Spanje Duero. Wie de streek kent, weet hoe magisch hij is. Steile hellingen met terraswijngaarden, waar prachtige wijnen worden gemaakt. Wie de reis door het dal ooit met de trein heeft gemaakt, vlak langs de rivier, vergeet de ervaring nooit meer.
Maar goed beschouwd kun je dan ook begrijpen waarom port het lastig heeft. Op de oude terrassen moet alle werk met de hand worden gedaan. Dat is duur en omslachtig. Maar dat niet alleen. Het is fijn dat AI ons zoveel werk uit handen neemt, maar personeel om dat soort werk te doen, is bijna niet meer te krijgen. Veel Portugezen werken elders. Vooral in Frankrijk, waar de lonen in de landbouw een stuk hoger zijn. Niet voor niets is het landschap de afgelopen decennia al veranderd, waarbij veel van de klassieke terrassen, met de gestapelde muurtjes, al zijn verdwenen.
Maar dat is niet het enige probleem. Port zucht ook onder de afnemende populariteit van wijn in het algemeen en zoete wijnen in het bijzonder. Dat zorgt voor een continue druk op de prijzen. Waarmee de vicieuze cirkel rond is. De kosten in de wijngaarden stijgen, en deze kosten kunnen niet goed worden doorberekend. Zo klagen de porthuizen dat de consument denkt dat een gewone ruby en een gewone tawny ongeveer even duur zijn. Maar een tawny ligt langer op vat – een goede tawny althans. Dat maakt de productie onvermijdelijk duurder. Je kunt ook tawny ‘maken’ door het toevoegen van witte port. Wat de kwaliteit niet ten goede komt. En wat weer ten koste gaat van het imago.
Deze ontwikkeling gaat me erg aan het hart. Port van hoge kwaliteit is een van grote wijnen die je kunt vinden in het enorme aanbod dat er tegenwoordig beschikbaar is. In het verleden kocht ik nogal wat vintage port, die je lang moet wegleggen om van te genieten. Hoewel moderne vintage port, net al veel andere ‘bewaarwijnen’, tegenwoordig ook jong kan worden gedronken. Nog steeds is gerijpte vintage port geweldig om te drinken, maar tegenwoordig komt er hier vaak een mooie tawny port in het glas. Het bijzondere van bijvoorveeld 20 years old of 30 years old tawny is dat deze ports een enorme concentratie en diepgang hebben. Ze rijpen op grote houten foeders, zodat er elk jaar een deel verdampt. ‘Het deel van de engelen’, wordt dat genoemd. Jaar na jaar wordt de wijn krachtiger en dieper. In het verleden was het in de hitte van de Dourostreek lastig het fruit te bewaren, zodat veel wijnen aan zee moesten rijpen, in Vila Nova de Gaia. Tegenwoordig zorgt airconditioning overal voor goede omstandigheden, zodat ook oudere ports uit het Dourodal nog mooi fruit hebben. Zoals de bijzondere winnaar van de categorie ‘Zoet en Versterkt’ van ons wijnconcours, de Taylor’s 30 years old, die rijpt in een moderne loods hoog op de heuvels boven Quinta de Vargellas. Wat een prachtig glas port. Afgelopen week viel er een nog veel oudere tawny in de brievenbus: een 80 years old tawny van het huis Kopke. Kopke is een Portugees porthuis dat befaamd is om zijn bijzondere oude tawny’s. Zo’n oude port is in alle opzichten heel speciaal. Dit is de overtreffende trap in concentratie. Het fruit is anders, veel meer gekonfijt, en daarnaast ruik en proef je noten, amandelen, wat balsamico en pure intensiteit. Wat een geweldige belevenis! Het zou een enorm verlies zijn als we dit soort unieke ports zouden moeten missen.
Ronald de Groot, hoofdredacteur.
