Het is u waarschijnlijk ook opgevallen. De klimaatverandering zorgt er voor dat weersystemen langer op hun plek blijven ‘hangen’. Wetenschappers zeggen dat het komt door een verminderde kracht van de straalstroom. Die zorgde in het verleden voor een komen – en gaan van hoge- en lagedrukgebieden. Tegenwoordig zie je dat veel minder. Zo kan het wekenlang hetzelfde type weer zijn. Het lijkt er ook op dat de weermodellen er moeite mee hebben. In de langetermijnvoorspelling zie je dan dat het weer zou gaan opknappen. Maar als de dagen vorderen, blijft het weer net zo slecht als het was. Of het blijft lang heet en warm. De Nederlandse cijfers spreken boekdelen. Het KNMI meldt nu, begin juni, op zijn website dat het niet eerder 12 maanden aaneen zo nat was als de afgelopen 12 maanden. Als je kijkt naar de cijfers, zie je langs de hele Atlantische kust van West-Europa extreme neerslagcijfers. Het KNMI verklaart een deel van de regenhoeveelheden door het zachte voorjaar. Als het warmer is, kan de lucht meer waterdamp bevatten en valt er meer regen.
Wijnboeren – niet alleen wijnboeren – klagen steen en been. In feite zou je op het eerste gezicht kunnen zeggen dat boeren altijd klagen. En jaren met veel regen of met hagel of voorjaarsvorst zijn in zekere zin ‘normaal’. Maar het huidige klimaat zorgt voor een lange opeenvolging van tegenslagen op weergebied, dat maakt het zo moeilijk en ook dramatisch. Dat blijkt vooral uit de verhalen die je overal te horen krijgt, of die je op internet tegenkomt. Dat klagen is toch niet zo vreemd, moeten we concluderen.
Ik moet denken aan een artikel dat ik laatst las over dramatische beelden uit de Minervois. Een wijngaard volledig kaalgeslagen door hagelstenen. Op zich een beeld dat we al jaren kennen, hoe verschrikkelijk ook. Maar als je het verhaal van de producent leest op de website van Vitisphère, dan besef je dat er veel meer aan de hand is. De wijnboer windt er geen doekjes om. ‘We werken als idioten, en toch verliezen we elke dag geld’. Hij vertelt zijn verhaal bij 72 hectare die door een zware hagelbui zijn getroffen, midden mei, deels volledig verwoest. Dat komt er op neer dat hij sinds 2018, het jaar van grote overstromingen, geen normale oogst meer had. In 2019: vorst en hagel. In 2020 en 2021 voorjaarsvorst. In de jaren daarna extreme droogte.
Dit verhaal staat niet op zichzelf. Afgelopen vrijdag bezochten we Saalhof, een wijngaard bij Wognum, in Noord-Holland. We liepen door de wijngaard en konden met eigen ogen zien wat de schade was door de voorjaarsvorst. Geen knoppen in een flink deel van de stokken in het koudste deel van de wijngaard. Voor de oogst van dit jaar wordt gerekend op niet meer dan 40% van de normale hoeveelheid. In Limburg zijn er bedrijven die nog veel meer vorstschade hebben geleden.
Op Saalhof doen ze hier nuchter over. Als je niet tegen dit soort grillen van de natuur kunt, moet je geen wijngaard beginnen, zo wordt hier gezegd. Het plezier in het wijnmaken is het echtpaar Ada en Siem Loos zeker nog niet vergaan, de passie spat er zelfs vanaf. Hartverwarmend. Maar met het stijgen van hun leeftijd zoeken ze inmiddels toch wel naar opvolging. En daar zit ’m voor veel wijnboeren toch ook wel de kneep. Want welke kinderen willen er onder deze omstandigheden nog de wijngaard van hun ouders overnemen? Als je de worsteling van je ouders ziet, dan zet je daar de nodige vraagtekens bij. Zeker als het ook nog eens leidt tot een mager inkomen of zelfs financiële problemen. Overigens doet Saalhof het goed, voor de duidelijkheid, door een eigen restaurant van zoon Ben op het terrein – waar ook de wijnen worden geschonken – en de organisatie van party’s door dochter Céline. Een slimme combinatie.
We mogen er rustig van uitgaan dat het voor veel, vooral kleinere wijnbedrijven in Europa de komende jaren lastig zal worden om te overleven. Als het al niet is vanwege een gebrek aan opvolging, dan wellicht omdat ze het domweg financieel niet meer kunnen bolwerken. Een somber vooruitzicht.
Ronald de Groot
