België en Nederland kunnen zich sinds kort bogen op een festival van eigen natuurwijn. Jawel, natuurwijn, u leest het goed, we hebben dat ook in de Lage Landen. Mooie exemplaren zelfs. De primeur is weggelegd voor Droesem, een wijnfestival dat bedacht werd door Bart Hollanders.
Bart is een Belgische acteur die gek is op natuurwijn. Hij wil er in de toekomst ook zelf maken en volgt daarvoor een wijnbouwopleiding bij Mark Longin van wijndomein Terroir TerWaer en Maxim Geunis van wijndomein Optimbulles. Zij hielpen hem met het enthousiasmeren van wijnbouwers om aan het festival mee te doen. Dat is geen gemakkelijke opdracht want wijndomeinen zijn niet altijd tuk op festivals of beurzen, zeker als ze hun wijnen gemakkelijk zo verkocht krijgen. De uiteindelijke aanwezigheidslijst vond ik best indrukwekkend voor een eerste editie. Uit België waren vertegenwoordigd: Optimbulles, Beekborne, Lijsternest, Rijnrode, De Wijnfaktorij, Terroir TerWaer, Château de Bioul, Drap, Les pieds dans la Dyle en Oud Conynsbergh. Uit Nederland waren Dassemus en Wolf present. Droesem vond plaats op zondag 26 juni 2022 in Antwerpen. De zon straalde uitbundig dus het kon in openlucht. Een stuk straat werd vrijgemaakt en een aanpalend gebouw afgehuurd als bar en back-up in het geval van slecht weer.
Eenvoudige standjes werden voorzien voor de twaalf deelnemende wijndomeinen. Ook twee brouwerijen en een producent van cider deden mee. Op een aanpalend pleintje stonden tafels voor de festivalgangers en een tent met culinair lekkers. Na de wijnproeverij (van 11u tot 18u) kon iedereen nog genieten van DJ-muziek, versgebakken pizza’s en glazen Lage Landen-wijn. De wijnbouwers verbroederden en vergenoegden zich aan de wijnrestjes van de tasting. De eerste twee uren van het festival (11u tot 13u) werden voorbehouden voor wijnprofessionelen zoals sommeliers en wijnhandelaars. Zo kregen zij rustig de tijd om met de wijnbouwers te spreken, kennis te maken met de wijnen en eventueel afspraken te maken. Ik vond dat moment heerlijk.
Om 13u stroomden de andere wijnliefhebbers toe. En ze deden dat in groten getale. In geen tijd werd de plaats overspoeld door mensen op zoek naar proevertjes natuurwijn. Het evenement bleek een echt succes te worden! De ingangsprijs was op de dag zelf 19 euro (ook voor professionals), dus niet goedkoop, maar dat hield deze mensen niet tegen. Wat een geluk dat het niet regende want dan was er een groot probleem geweest. Wie zijn al deze mensen, geïnteresseerd in natuurwijn, vroeg ik me tijdens het festival onwillekeurig af. Een mogelijk antwoord is te vinden in een artikel van het Nederlandse NRC-handelsblad (juni 2022). Jonas Kooyman beschrijft hoe natuurwijn in bepaalde kringen bijzonder hip aan het worden is. “Jonge stedelingen uit de creatieve klasse”, noemt hij ze. Subculturen in de stad, met maatschappijkritische of rebelse inborst, worden aangesproken door de vin naturel-beweging en door de ongewone en kunstzinnige (soms choquerende) etiketten op de flessen. Met het drinken van natuurwijn maken ze volgens de schrijver een maatschappelijk statement: ze willen natuurvriendelijk consumeren, wars van industriële en gestandaardiseerde producten gemaakt met voor hen verdachte hulpmiddelen (pesticiden, sulfiet). Een antiburgerlijk statement is het, waarmee ze zich willen onderscheiden. In het bijzonder millennials met een goed gevulde portefeuille zouden gevoelig zijn voor deze trend. De wijn mag dus best iets meer kosten. Natuurwijn lijkt voor de auteur een statussymbool geworden voor een aantal gegoede, milieu- en klimaatbewuste jongelingen. Dit alles kan misschien het succes verklaren in de hippe buurten van veel grote hoofdsteden in de wereld. Wie de mensen op Droesem precies waren, weten we natuurlijk niet echt. Organisator Bart Hollanders had er het raden naar, toen ik het hem vroeg. Maar het is duidelijk dat het evenement vertrok vanuit culturele, artistieke kringen en hun netwerken.
Ik heb een boontje voor de vin naturel-beweging maar een strijdvaardige aanhanger ben ik zeker niet. Een natuurwijn vind ik blind niet zo moeilijk te identificeren: de wijn presenteert zich wilder in het glas, ongedwongen en weinig bewerkt, wat troebel vaak, soms maar bijlange niet altijd “funky” door een (hopelijk) subtiel en interessant stinkertje, en op de voorgrond een levendige, energieke expressie van fruit of bloemen en een opvallende doordrinkbaarheid. Zo zijn de betere exemplaren. Er blijft veel rommel circuleren met teveel azijnzuur en andere vieze deviaties maar de know how is duidelijk aan het stijgen. Een aantal van mijn lievelingswijnen zijn natuurwijnen. Voor niet-ingewijden: vin naturel-wijnbouwers maken wijn met minimale hulpmiddelen en interventies. Ze gebruiken geen additieven tenzij een minimale hoeveelheid sulfiet en vermijden interventies zoals overpompen, klaren en filteren. De gisting en malolactische omzetting gebeuren spontaan, met in de wijngaard of cave levende gisten en bacteriën. In de wijngaard wordt bio gewerkt, geen synthetische sproeistoffen dus. De definitie van vin naturel of natuurwijn is niet heel duidelijk en daarom werd in Frankrijk een verduidelijkend charter gemaakt voor Vin Méthode Nature. Lees meer hierover in het artikel van Lars Daniëls over de definitie van natuurwijn. Ik hoor dat er binnen de vin naturel-beweging verhitte discussies blijven bestaan over wat nu de échte natuurwijn is en welke interventies toegelaten zijn en welke niet (nultolerantie voor sulfiet of niet?) De zin van deze polemieken, van deze ideologische strijd, ontgaat me helemaal. Bijbels lijken me nutteloos als het over wijn gaat. Het doel, een bijzonder lekkere wijn maken, is het belangrijkst. En het effectief verwezenlijken van natuurvriendelijke en duurzame wijnbouw. Daar streven meer en meer zogenaamde conventionele wijnbouwers in de Lage Landen óók naar natuurlijk, zonder dat ze natuurwijn willen maken.
De organisatoren mogen fier zijn op de eerste, geslaagde editie van hun Droesem. Droesem, een toepasselijke naam trouwens want natuurwijnen hebben vaak wat droesem of drab in de fles. Het doet mij veel plezier dat Droesem ook in 2023 zal plaatsvinden, hopelijk met nog meer boeiende Lage Landen-wijndomeinen. Wie op de hoogte wil blijven van het reilen en zeilen van toekomstige Droesems, kan zich op de Droesem website aanmelden. Dit wijnfestival is niet alleen razend interessant voor de natuurwijnjeugd maar ook voor fervente wijnliefhebbers die graag wel eens zo’n wilde wijn in het glas krijgen. Een wijn van eigen bodem bovendien, wie is daar niet nieuwsgierig naar? In deel 2 van dit artikel vind je meer over de op het festival aanwezige wijndomeinen en over mijn bevindingen bij hun wijnen.
Stefaan Soenen
