Thank God, Dry January is voorbij. Zullen we de mooie dingen van het leven niet liever gewoon gematigd tot ons nemen? Zeker wijn verdient meer dan zo’n tijdelijke drooglegging. Wijn verbindt het heden, het verleden en vele culturen met elkaar. Niet voor niets koestert UNESCO zowel onze materiële als immateriële wijnwortels. Opdat wij nooit zullen vergeten.
Er is immaterieel en materieel werelderfgoed. De immateriële lijst van ‘levend’ erfgoed vertegenwoordigt ons culturele goed. Ambachten, gebruiken en tradities, waaraan waarde wordt gehecht om over te dragen aan volgende generaties. Zoals de recente erkenning van de Hollandse molenaar. Ook het Qvevri wijn maken – de traditionele Georgische wijnmaakmethode in grote aardewerken amforen – werd in 2013 aan deze lijst toegevoegd. Het vineuze werelderfgoed is op de materiële lijst (met tastbare zaken, zoals gebouwen en natuurgebieden) nog veel beter vertegenwoordigd. Hoog tijd voor een overzicht.
MATERIEEL WIJNERFGOED:
Rechtsgebied van Saint-Émilion (1999)
Vanwege het landschap dat is gericht op wijnbouw en de historische monumenten in de stad en de omliggende dorpen.
Loirevallei tussen Sully-sur-Loire en Chalonnes-sur-Loire (2000)
Vanwege de vele kastelen die er te vinden zijn. De wijn en wijncultuur is onlosmakelijk verbonden met dit kastelenlandschap.
Cultuurlandschap Wachau (2000)
Vanwege het rivierlandschap met zichtbare en intacte sporen van evolutie sinds de prehistorie. Vanaf 800 na Chr. creëerden de Beierse en Salzburger kloosters op de Wachauhellingen het nog altijd zichtbare landschapspatroon van wijnstokterrassen.
Wijnstreek Alto Douro (2001)
Vanwege de lange traditie van wijnbouw langs de Douro, met zijn mooie cultuurlandschap dat technologische, sociale en economische ontwikkeling weerspiegelt. Het meest kenmerkend zijn de wijngaardterrassen, die door de eeuwen heen met verschillende technieken zijn aangelegd.
Historisch cultuurlandschap van de wijnstreek Tokaj (2002)
Vanwege de aparte wijnbouwtraditie – dankzij de vulkanische ondergrond en het microklimaat – die al minstens duizend jaar bestaat en tot op heden (intact) bewaard is. Het hele landschap van wijngaarden, nederzettingen en wijnkelders vertegenwoordigt de gespecialiseerde vorm van traditioneel landgebruik van de streek.
Landschap van de wijncultuur op het Portugese eiland Pico (2004)
Vanwege de – op lava geplante – wijngaarden die zijn onderverdeeld in unieke, kleine percelen met muurtjes van losse stenen (currais of curraletas). De kleine, rechthoekige percelen beschermen de druiven tegen wind en zeewater. Dit cultuurlandschap ontstond in de 15e eeuw en is nog altijd zichtbaar in het geheel van velden, huizen, wijnkelders, kerken en havens.
Bordeaux, Port de la Lune (2007)
Vanwege zijn historische rol als uitwisselingsplaats van culturele waarden gedurende meer dan 2000 jaar. Met name sinds de 12e eeuw, dankzij commerciële (wijn gerelateerde) banden met Groot-Brittannië en de Lage Landen. Het huidige stadsbeeld en stadsontwerp weerspiegelt nog altijd de vele periodes van bewoning.
De Lavaux wijngaardterrassen (2007)
Op de wijngaardterrassen aan de noordzijde van het Meer van Genève is bewijs gevonden van wijnbouw uit de Romeinse tijd. De huidige wijnstokterrassen zijn terug te voeren tot de 11e eeuw, toen Benedictijner en Cisterciënzer kloosters het gebied in handen kregen. De terrassen zijn een voorbeeld van eeuwenlange samenwerking tussen de mens en zijn omgeving, en het optimale gebruik ervan voor de economisch belangrijke wijnproductie.
Cultuurlandschap van de Vlakte van Stari Grad (2008)
Vanwege het landschap op het Sloveense eiland Hvar, dat grotendeels intact is gebleven sinds de kolonisatie van Ionische Grieken (4e eeuw v. Chr.). Hun oorspronkelijke agrarische activiteiten – druiven en olijven – zijn tot op heden gehandhaafd. Het landschap vertegenwoordigt de zogenaamde Griekse chora: stenen muren en kleine stenen schuilplaatsen uit het oude geometrische systeem van landverdeling.
Cultuurlandschap van zuidelijk Jeruzalem, Battir (2014)
Het land van olijven en wijngaarden. Vanwege de karakteristieke stenen terrassen in diverse bebouwde valleien (widian). De unieke terrasbouw op de heuvels van het Palestijnse dorp Battir en de open irrigatiekanalen met bronwater die de terrassen bevloeien zijn al vele eeuwen in gebruik.
Wijngaardlandschap van Piemonte (2014)
Het gebied in het zuidelijke deel van Piemonte – tussen de rivier de Po en de Ligurische Apennijnen – omvat alle technische en economische processen die te maken hebben met de wijnbouw en wijnproductie die deze regio eeuwenlang heeft gekenmerkt. Vanaf de 5e eeuw v Chr. met de Etrusken en Kelten tot nu.
Cultuurlandschap van climats van Bourgogne (2015)
Vanwege zijn uitstekende voorbeeld van druiventeelt en wijnproductie, ontwikkeld sinds de Hoge Middeleeuwen. Dit culturele landschap bestaat uit twee delen: de wijngaarden en de bijbehorende productie-eenheden en het historische centrum van Dijon, dat de politieke regelgeving belichaamt dat verantwoordelijk is voor het climats-systeem.
Heuvels, huizen en wijnkelders van de Champagnestreek (2015)
Vanwege de zeer gespecialiseerde ambachtelijke activiteit naar een vorm van agro-industrie.
Drie componenten – verschillende historische wijngaarden, de heuvel van Saint-Nicaise in Reims en de Avenue de Champagne en Fort Chabrol in Épernay – illustreren het volledige champagneproductieproces sinds het begin van de 17e eeuw, tot de vroege industrialisering in de 19e eeuw.
Meer informatie over de verschillende UNESCO Werelderfgoedlijsten
Romy Kooij
