Zo, we zijn weer even neergestreken op ons plekje in het Franse zuiden. Heerlijk. De zomerhitte is weg, en dat maakt het hier heel aangenaam. Fijn dat het op zo’n moment dan ook meteen mooi fietsweer is. Al fietsend kom je hier altijd langs talloze wijngaarden, in alle soorten en maten. Dit jaar valt me op dat de verschillen tussen de wijngaarden heel groot zijn, extreem groot zelfs. Daar zijn allerlei redenen voor aan te wijzen. De wijnbouw is continu in ontwikkeling. En hier in de Languedoc is er alle vrijheid de ontwikkelingen al of niet toe te passen. Aanplant van internationale rassen bijvoorbeeld. Naast lokale druiven voor de Saint-Chinian AOP vind je hier rassen als merlot, cabernet en viognier voor IGP-wijnen. Druiven die uit koelere streken komen, zoals chardonnay of viognier, moeten hier al vroeg worden geoogst. Ik reed in het dal van de Orb langs een machinaal geoogste wijngaard, waar de witte druiven zeker al weken geleden waren ‘geplukt’. Hoger op de heuvels kom je mooie oude wijngaarden tegen, waar wit nog steeds moet worden geoogst. Een groot contrast.
De vroeg geoogste wijngaard was ook nog eens geïrrigeerd. Dat is een van de grote veranderingen van de afgelopen decennia. Het aantal geïrrigeerde wijngaarden is hier sterk toegenomen. Ze zien er mooi groen uit, dat wel. Verbazingwekkend eigenlijk. Want hier in de streek is er een nijpend tekort aan water en zijn er allerlei beperkingen van het watergebruik van kracht. Dat lijkt nogal met elkaar in tegenspraak. Duurzaam kan het zeker niet worden genoemd. Maar de cijfers geven degenen die met irrigatie werken gelijk. Er is hier op het ogenblik paniek over de lage rendementen. Bij de oogst voor wit en rosé valt de oogsthoeveelheid flink tegen. Op basis van wat de boeren in de wijngaard zagen, werd een fatsoenlijke oogst verwacht. Maar de hoeveelheden die binnen zijn gekomen, zijn wel zo’n 20 tot 30% lager dan eerst ingeschat. Voor veel boeren en coöperaties nogal een drama. Ondertussen worden bij geïrrigeerde wijngaarden normale oogsthoeveelheden gerapporteerd. Het schetst de dilemma’s waar de wijnbouw voor staat.
Veel boeren hier zijn overgestapt naar bio. In dit klimaat, met van nature weinig regen in de het groeiseizoen, op zich een goed werkbare optie. Alleen is dat buiten het nieuwe klimaat gerekend. Want er is al enkele jaren sprake van afwisselend veel regen, naast af en toe extreme droogte. Je ziet nu zelfs wijngaarden met problemen door meeldauw. Zolang alleen het blad is aangetast en niet de druiven, valt dat wel te overleven. Maar wel met lagere opbrengsten, want minder goede bladgroei zorgt er voor dat je minder druiven kunt rijpen. Ook hierin zie je de verschillen tussen de wijngaarden.
En dan liggen tussen alle gewone percelen ook nog hele verlaten stukken wijngaard, slachtoffers van de crisis in de wijn. Als je niet genoeg subsidie krijgt om te rooien, dan is dit de ‘oplossing’. Dit tot ergernis van de buren, want zo’n stuk niet onderhouden, volledig overgroeide wijngaard trekt weer allerlei ziektes aan.
Ontevreden boeren vind je hier dan ook genoeg, net als bij ons. Maar de Franse vlag op zijn kop hangen heeft niet zoveel zin, want je ziet het verschil niet. Dus hebben ze hier overal in de buurt de bordjes met de plaatsnamen bij het binnenrijden van het dorp op zijn kop geschroefd. Heel apart. Alleen hebben ze hier nog geen eigen lobbyclub in het parlement weten te krijgen, zoals bij ons.
De overeenkomsten gaan verder. Want de olifant in de kamer is dat wijn eigenlijk te goedkoop is. Lagere opbrengsten als je niet irrigeert of biologisch boert, leiden tot hogere kosten per geproduceerde fles. Duurzaamheid heeft zijn prijs, maar de consument wil die niet graag betalen, of de boeren durven het niet te vragen. De overheid moet het opleggen, maar die durft de boeren, met hun machtige lobby, niet te trotseren. In Perswijn schreef ik in het afgelopen nummer dat het verbieden van het gebruik van onkruidverdelgers 20 cent per fles meer zou kosten – onze medewerker Kees van Leeuwen rekende het uit. Zoals alles in de moderne economie draait alles om geld. En om de vraag wie de rekening betaalt. Doorschuiven dus maar.
Ronald de Groot
