Eind verleden week werd ik door een aantal radiospotjes plus mailtjes en appjes van Perswijnlezers geattendeerd op een televisie-uitzending van omroep Max. In de betreffende uitzending van het programma Meldpunt zou gesjoemel en frauduleus handelen met betrekking tot de werkelijke leeftijd van een aantal typen port aan de kaak worden gesteld. Het ging hierbij om ports uit de categorie tawny met leeftijdsindicatie en in het bijzonder om 10 years old en 20 years old tawny. Dit naar aanleiding van, naar eigen zeggen, jarenlang onderzoek van onderzoeksjournalist en fotograaf Eelco van Wieringen.
Op het moment van de uitzending, vrijdagavond even na achten, zat ik nog aan tafel, dus ik heb de uitzending zaterdagmiddag via NPO Start in alle rust teruggekeken. Wat ik al verwachtte kwam volledig uit: veel gespin en weinig wol; een storm in een glas port. Want de wijn in een 10, 20, 30 of 40 jaar old tawny – altijd een blend van meerdere, soms wel tientallen, wijnen uit verschillende oogstjaren – hoeft helemaal niet 10, 20, 30 of 40 jaar oud te zijn (en ook niet gemiddeld 10, 20, 30 of 40 jaar zoals je abusievelijk nog wel eens leest of hoort zeggen!), maar moet volgens de Portugese wetgeving analytisch en organoleptisch louter de smaak en de karaktereigenschappen hebben van een wijn van die leeftijd. Dat is de basis voor de certificering door het IVDP (Instituto dos Vinhos do Douro e do Porto). Het heeft dus ook volstrekt geen enkele zin om middels een isotopentest en koolstof-14 metingen onderzoek naar de werkelijke leeftijd van de wijn in de fles te doen! Dat is bij dit type port volslagen irrelevant! Zoals viel te verwachten gingen daarmee in dit programma een paar zelfbenoemde ‘portkenners’ in de fout… Pas aan het eind van het gesprek gaf Van Wieringen toe dat dit binnen de Portugese wijnwetgeving inderdaad gewoon is toegestaan.
Waarom dan dit zinloze onderzoek – dat nota bene met Europese subsidie is uitgevoerd – waarvan de uitkomst tevoren al was te voorspellen? Waarom het geluid van een muis die brult? Het antwoord? Onze helaas veel te vroeg overleden redacteur René van Heusden zou het wel geweten hebben. Hij zou, met zijn karakteristieke opgeheven wijsvingertje en een lichtjes opkrullende mondhoek, ongetwijfeld een uiterst vilein antwoord hebben geformuleerd waarin de typering ein begnadeter Selbstdarsteller niet had ontbroken…
Wanneer je hier al tegen zou willen ageren, dan moet je niet bij de importeurs in Nederland en eveneens niet bij de portproducenten zijn, maar bij het IVDP en bij de Portugese overheid. Dat zou kunnen via een Europees traject, want de Europese wetgeving gaat boven de nationale wetgeving en ook Portugal zal zich daaraan moeten conformeren. Dus of rechtsreeks naar de Portugese overheid, of naar Brussel als deze wetgeving je niet bevalt, dat is de enige logische route.
De producenten houden zich namelijk gewoon aan de (ik geef het toe, inderdaad nogal rekkelijke) Portugese wetgeving op dit gebied. En ja, die producenten zijn nu eenmaal ook ondernemers en sommige van hen zoeken de randjes van de wetgeving op in een poging een positie in de markt te verwerven en rendement te genereren. Opvallend was ook dat de grote huizen en de A-merken met sterke posities in de markt en een reputatie te verliezen in dit onderzoek niet door de mand vielen. Het zogenaamde probleem zat vrijwel louter bij BOB’s – buyers own brands – en goedkope ‘B-merken’ in de supermarkt en horecagroothandel. De Nederlandse consument, die weer eens voor een dubbeltje op de eerste rij wil zitten, zou ook eens bij zichzelf te rade moeten gaan en zich moeten realiseren dat het simpelweg niet mogelijk is een wijn 10, 20, 30 of 40 jaar op eikenhouten vaten op te voeden en dan voor een grijpstuiver in het schap van de supermarkt te zetten. Alle waar is naar zijn geld en alles heeft nu eenmaal zijn prijs. Een flesje truffelolie van een paar euro zit nu eenmaal ook niet boordevol met truffels…
In de uitzending was ook Peter van Houtert, de voorzitter van de KVNW, aanwezig. Hij deed zoveel mogelijk aan damage control, trok het boetekleed aan en beloofde op alle fronten medewerking van de branchevereniging van wijnhandelaren. Als je geschoren wordt, kun je immers maar beter stil blijven zitten… Uiteraard snap ik die reactie van Van Houtert, maar ook hij had kunnen verwijzen naar de Portugese wetgeving en het IVDP. De producent doet iets wat de wetgever toelaat en de importeur koopt een product dat is toegestaan. Nogmaals, het gaat hier om een onderzoek naar de categorie tawny ports met leeftijdsindicatie – alleen dat woord al: leeftijdsindicatie, geen leeftijdsgarantie! En zoals hoofdredacteur Ronald de Groot in zijn wekelijkse overpeinzing van afgelopen maandag ook al schreef, is de reactie van enkele supermarkten en groothandels om de ports van dit type naar aanleiding van deze uitzending daarom maar uit het schap te halen ook ronduit dom en hypocriet te noemen.
De aankondiging van de uitzending
De reactie van enkele portproducenten en het IVDP
Tot slot hieronder een vertaling in het Engels van datgene wat in de Portugese wijnwetgeving over deze categorie port staat vermeld.
Frank Jacobs
Article 5: Tawny Port with an Indication of Age
- “Tawny Port with an Indication of Age” – Port wine with high organoleptic characteristics, derived from wines matured in wood and a blend of several vintages in order to get complementary organoleptic characteristics recognized by the IVDP with express right to use the designation, in the terms of the following statements:
- The age specified in print on the label expresses the characteristics of the wine in respect to the organoleptic qualities created by the ageing in cask, which corresponds to the indicated age.
- To get the designation “Tawny Port with an Indication of Age” approved, six sample bottles should be delivered to the IVDP of the wine to be analyzed, representative of the blend produced.
- The ages authorized for labelling as “Tawny Ports with an Indication of Age” are:
- 10 years old
- 20 years old
- 30 years old
- “More than 40 years old” for all countries except the USA, in which this should be labeled “40 years old.”
Tawny Port wine with an indication of age of 10 years, 20 years or 30 years may use mention “Velho” or “Old” and for an indication of age more than 40 years old, it can use the verbiage “Muito Velho” or “Very old.”
Beste Frank, en redactie Perswijn,
Dank voor dit verhelderende stuk. Ook ik heb de uitzending gezien en wond mij op over het “onrecht” dat gedaan wordt aan de kwaliteit leverende A-merken, door het “gesjoemel” van de B-merken. Dat is dus niet zo, hoewel ik mij helemaal kan vinden in de nuance die aangebracht wordt in het artikel dat een aantal merken wel opereert binnen de wetgeving maar dat dit toch wel consumenten met een kluitje het riet in sturen is.
Hetzelfde voorbeeld binnen de bakkerijen waar je met 2% spelt in je deeg nog speltbrood op je etiket mag zetten, omdat in de Nederlandse Warenwet speltbrood niet is opgenomen. In ons buurland Duitsland echter wel en moet er voor 90% spelt in zitten.
Interessant is wel hoe een leeftijdsport uit de tawny categorie door de gerenommeerde merken gemaakt wordt. Hoe vaak worden de vaten gebruikt? Van welk type hout zijn de vaten gemaakt? Is dat overwegend Spaans eikenhout, Portugees eiken of toch Frans eikenhout? Mag men ook Amerikaans eikenhout gebruiken met minder tannines maar meer zwoele vanilletonen? Waar bestaat de blend uit? Welke kwaliteit brandy wordt toegevoegd, stookt men dat zelf of wordt het ingekocht? Zijn er porthuizen die hun eigen brandy stoken voor hun port? Wat is de filosofie van het porthuis achter hun portstijlen en zijn er porthuizen die daar anders over denken? Is er een single grape tawny port en waarom niet? Zij n er porthuizen die een visie hebben op “terroir” hoewel dat lastig is lijkt mij met een zeer uitgebreid scala aan druivenrassen die men mag gebruiken. En zo zijn er talloze vragen waarop het antwoord vaak onbekend is, maar wel interessant is om te lezen.
Misschien een prettig tegengeluid om een artikel te schrijven over de tawnyport zoals het wél gemaakt wordt door het overgrote deel van de porthuizen.
Ik ben al jaren een tevreden lezer van Perswijn. Dank voor jullie goed geschreven stukken en proefnotities.
Met vriendelijke groet,
Laurens Speek
Beste Laurens,
Dank voor je uitgebreide reactie en positieve woorden.
Fijn te horen dat je de artikelen en proefnotities van de Perswijnredactieleden zo waardeert.
Je werpt een heel scala aan vragen op over het maken van tawnyport.
Op een deel van die vragen weet ik het antwoord wel, op andere weer niet zo direct, maar het voert te ver in het kader van dit specifieke artikel naar aanleiding van de televisie-uitzending van afgelopen zaterdag om die hier allemaal te beantwoorden.
We nemen je suggestie over het schrijven van een artikel over tawnyport echter ter harte en wellicht kan daarin een aantal van je vragen ook aan de orde komen en worden beantwoord.
Hartelijke groeten,
Frank
Beste Frank, ook jij zit er helaas volstrekt naast mbt de feiten. Net als Ronald de Groot. Ik stak er tijd in hem de juiste info te verschaffen, maar dat valt in dorre aarde. Kennelijk ook bij jou. De inhoud is verder voor jullie rekening, maar serieus te nemen, is het bepaald niet.
Daarnaast rijd ik Volvo. Maar je voert me niet op als Volvo-rijder. Dat ik tevens fotograaf ben, lijkt me ook niet relevant. Toch kies je ervoor me zo te framen. Ik voerde dit onderzoek uit als onderzoeksjournalist. Conform mijn functie en opleiding.
Ik zie die correctie met plezier tegemoet. Voor de rest van de inhoud waarin je vele fouten tegen de feiten maakt, verwijs ik naar de pagina waarop ik dhr. de Groot van de juiste informatie voorzag –> https://perswijn.nl/2022/01/17/overpeinzingen-portmisere/#comment-5703
Mvg,
Eelco van Wieringen, onderzoeksjournalist
Beste Eelco,
Onze meningen verschillen, dat kan en dat mag.
Jij bent erg overtuigd van je eigen gelijk.
Prima, wat mij betreft geen enkel probleem.
Jij bent de mening toegedaan dat de etikettering op ‘port with an indication of age’ misleidend is voor de consument.
Ook al prima, maar wanneer je dat aan de kaak wilt stellen en de wetgeving daaromtrent wilt veranderen, dan moet je, zoals ik schrijf, niet bij de portproducenten zijn en al helemaal niet bij de Nederlandse importeurs, maar bij het IVDP in Porto, en/of de Portugese overheid in Lissabon en voor een Europees ingrijpen op dit vlak in Brussel.
Dat is de weg om te bewandelen en daar is zo’n (duur) laboratoriumonderzoek niet voor nodig.
Hartelijke groet,
Frank
Je reactie stelt me wat teleur Frank… Ten eerste heb ik geen mening. Als onderzoeksjornalist verstrek ik opdrachten aan onderzoekende laboratoria (Vinoscent, Centrum voor Isotopenonderzoek van de RUG en meer), consulteer ik advocaten, overheden als de NVWA en tal van andere deskundigen. Die komen met feiten. En die noteer ik, dat is mijn taak. Dat heeft met mening niets te maken, zo zit journalistiek niet in elkaar. Een journalist met een mening is een columnist, GEEN journalist. Dat dat in de wijnwereld vrij ruim wordt opgevat, zie ik als een obstakel als het gaat om het functioneren als juiste bron voor correcte informatie. Want ook jij zet meningen neer. Geen feiten. Dat de info op de etiketten misleidend is, is niet mijn mening, maar een juridisch feit, opgetekend uit de verklaringen van Portugese en Nederlandse overheden en wetenschapper.
De enige mogelijkheid om achter de daadwerkelijke leeftijd van de port te komen, was middels koolstof 14 datering. Waar jij het vandaan haalt dat ik dat had kunnen overslaan, is me ten ene male een raadsel. Ik ga dat zo wel van je vernemen.
Uw muesli etende Volvorijder, fotograaf en onderzoeksjournalist, Eelco
Beste Eelco,
Kun je mij svp uitleggen waarom jullie niet naar Port Instituut zijn gegaan ? Dit is de enige autoriteit die de juiste antwoorden op alle vragen kunnen geven.
Ik hoor het graag.
Met vriendelijke groet,
Frank Donker
Ik voeg er voor de volledigheid even aan toe, dat serieuze media als Wine-Searcher, mij door een journalisten laten interviewen die geinteresseerd zijn in FEITEN en geen meningen gebaseerd op verkeerde aannames.
Dat zal ook meteen de reden zijn dat dergelijke media een groot bereik hebben: ze zijn als bron namelijk wel degelijk serieus te nemen. En mensen binnen en buiten ons vakgebied willen juist geinformeerd zijn, liever dan dat ze voor de zoveelste keer geconfronteerd worden met gebrek aan kennis, onderzoeksdrang en waarheidsvinding.
Doe je er voordeel mee.
Met de beste bedoelingen, altijd bereid tot het met helpende hand corrigeren van desinformatie, nogmaals verwijzend naar de bronnen die ik eerder op deze site achterliet https://perswijn.nl/2022/01/17/overpeinzingen-portmisere/#comment-5703, en me nu weer richtend op belangrijkere zaken,
Eelco van Wieringen
(…)
Beste Eelco,
Ik heb er, zoals hierboven al gesteld, geen enkel probleem mee dat onze meningen op dit vlak uiteenlopen.
Jij blijkbaar wel.
Klaarblijkelijk beschouw jij Perswijn niet als een serieus te nemen medium en ook dat mag en is je goed recht.
Dat jij in een Volvo rijdt – ik in een Peugeot als je dat leuk vindt om te weten – en dat je, naar je website http://www.buropubliekewerken.nl te oordelen, naast fotograferen nog wat andere dingen doet neem ik voor kennisgeving aan.
Hartelijke groet,
Frank
Deze polemiek maakt mijns inziens vooral duidelijk dat de belangen van de consument bij het Port-instituut én bij de politici die zulke heel rekbare en dus (randje) dubieuze vermelding op het etiket toestaan, absoluut geen prioriteit zijn. Wie niet wil dat er achterpoortjes in de wet sluipen, moet die achterpoortjes aan de basis afsluiten. Het valt op hoe er door de wetgevende macht internationaal telkens weer gezwicht wordt voor het geld. Dat zie je overal ( cfr bijvoorbeeld de “wetgeving” rond Aceto Balsamico ). Een consument die een authentiek kwaliteitsproduct wil, moet bijna een halve jurist zijn. Dat is een heel droevige vaststelling.
Beste Marc,
Dat de wetgeving bij veel (voedings)producten tekort schiet, is zeker een feit.
Zie niet alleen jouw voorbeeld m.b.t. aceto balsamico, maar bijvoorbeeld ook het hierboven al door Laurens Speek aangehaalde voorbeeld van de Nederlandse wetgeving m.b.t. speltbrood.
En zo zijn er nog zoveel meer trieste en soms werkelijk tenenkrommende voorbeelden te geven.
Aan jouw droevige constatering dat een consument die werkelijk een authentiek kwaliteitsproduct wil bijna een halve jurist moet zijn, zou ik ook graag nog iets willen toevoegen.
Namelijk dat diezelfde Nederlandse (of Belgische) consument, zoals ik in mijn bovenstaande artikel ook aangeef, niet moet denken dat dergelijke authentieke kwaliteitsproducten voor een appel en een ei te koop zijn en dat hij of zij die echt iets goeds wil dan ook bereid zal moeten zijn eens een keer wat dieper in de buidel te tasten…
Hartelijke groet,
Frank
Ik zou nooit de tweedehands Peugeot van Frank kopen. Waarschijnlijk zegt hij dat die 5 jaar oud is, terwijl hij in werkelijkheid 10 jaar is. En als ik daar dan achter kom, gaat hij het ook nog verdedigen ‘omdat hij rijdt en blinkt als een 5 jaar oude Peugeot’.
Ik ga stuk, precies dat.
Zoals ik al zei in het programma bij Max:
Complete consumenten verlakkerij.
Recht praten wat krom is, is ook een kunst.
🤣🤣👍 Ik ga hier eens diep over nadenken, Victor… 😉
Hartelijke groet,
Frank
Beste Victor,
Na even nadenken ben ik tot de conclusie gekomen dat ik, als het zover is, juist zeker niet zal jokken over mijn tien jaar oude Peugeot, maar hem jou als allereerste voor een vriendenprijsje zal aanbieden als ‘Vintage Peugeot’… 😉
Hartelijke groeten,
Frank
Beste Frank (en ook Ronald),
Ik heb jullie beide erg hoog zitten maar ik vind jullie reactie op Eelco wat kort door de bocht (en dat terwijl ik ook Peugeot rij). De uiteindelijke bedoeling van Eelco is ‘consumentenbescherming’, iets wat Perswijn toe zou moeten juichen. Eelco geeft duidelijk aan dat de regels van het ivdp in strijd zijn met de Europese regels en dat dat de reden was waarom winkels de betreffende Ports uit de schappen hebben gehaald. Ik ben het eens dat uit het item niet duidelijk naar voren kwam of de geconstateerde leefttijd een gemiddelde was en hoe het ivdp hier in stond. Ik neem aan dat hier nog een vervolg op komt? Ik ben het ook eens dat de ‘Portliefhebber’ moeten weten dat een 10year old Port geen € 9,- kan kosten. Maar in het onderzoek van Eelco zaten veel duurdere Ports die ook lang niet aan de 10 jaar kwamen. En daar zit dus de crux: De consument wordt misleid en daar mag heus wat aan gedaan worden. Misschien een idee dat Perswijn samen met Eelco hier een item aan gaat besteden waarin echt alle aspecten worden belicht?
Beste Marcel,
Dank voor je uitgebreide reactie.
Zowel Ronald als ik hebben de afgelopen dagen uitgebreid en meermaals contact gehad met Eelco van Wieringen.
Zoals ik in een van mijn bovenstaande reacties ook al aan Laurens Speek schreef: “We nemen je suggestie over het schrijven van een artikel over tawnyport echter ter harte en wellicht kan daarin een aantal van je vragen ook aan de orde komen en worden beantwoord.”
Voor jouw suggestie geldt uiteraard exact hetzelfde.
Sterker nog, gisteren hebben Ronald en ik hier tijdens een van onze proefsessies nog even over gesproken.
Hartelijke groeten,
Frank